تاریخ نگارش : شانزدهم شهريور 1391

عفت ورزی، محافظت از حریم خانواده
حاجیه تقی زاده فانید

راه تحصیل عفت و حفظ پاکدامنی برای جوان، در اوج قدرت جنسی، چیست؟

اسلام به عنوان آیینی جاودانه و آسمانی که حاوی دستوراتی سعادت‏بخش برای بشر است، نهاد خانواده را به عنوان کانونی مقدس، پایدار، عاطفی و پاک، ترسیم کرده است تا میهمانی که به عنوان همسر، وارد عرصه زندگی می‏شود، با آرامش، عزت، محبت و شادمانی، یک مجموعه رو به گسترش را اداره کند.



 کلید واژه : عفت ورزی

قرآن مجید به پدران و مادران مسلمان دستور می‏دهد تا فرزندانشان را که هنوز از نعمت تأهل برخوردار نشده‏اند، به این امر مقدس تشویق کرده، زمینه‏های زندگی سالم و حیات طیبه را برای آنان فراهم سازند و اگر شرایط ازدواج برای کسی وجود نداشته باشد، اسلام راهکار بسیار ارزشمندی را معرفی می‏کند؛ راهکاری که هم اجرایی است و برای تحقق آن مانعی وجود ندارد و هم پشتوانه بزرگی برای ورود به عرصه حیات اجتماعی در آینده است و آرامش را برای اعضای خانواده، مهیا می‏سازد. این راهکار مهم، عفت‏ورزی است.

عفت ورزیدن برای یک انسان، ضرورت یک زندگی سالم، بانشاط و آرام است؛ ضرورتی که تنها در سایه دین به دست می‏آید و در سایه خردمندی، رشد و کمال می‏یابد. انسان امروز، نیازمند این آموزه‏هاست و پشت کردن به آنها، موجب سستی پیوند خانوادگی، نفوذ و حضور دیگران در عرصه زندگی، اختلاف، عدم اعتماد به یکدیگر، بیماری‏های روحی - روانی، وسواس، سوءظن و ... خواهد شد.

لازم به یادآوری است که عفت و حجاب، دو مقوله جداگانه‏اند. در عفت ورزیدن، هم رعایت پوشش ظاهری خواهد شد و هم مراقبت از امور معنوی و روحی و این، موضوعی است که هم کسانی که رعایت پوشش دینی را می‏کنند، بدان نیازمندند و هم آنان که کمی در پوشش خویش، سهل‏انگاری می‏کنند.

1. عفت دل

یکی از موارد بسیار مهمی که پیوند خانوادگی را پایدار می‏سازد، رعایت عفت دل است. خانه‏ای که تار و پود آن از عشق و محبت ساخته نشود، خانه‏ای پایدار در برابر طوفان‏های سهمگین و لرزش‏های فراوان نیست. خانه‏ای که در آن، افراد فراوانی حضور یابند و معشوق یا عاشق احساس نکند که آن خانه برای سکونت وی آماده است، ثبات نخواهد داشت.

همسر، باید حریم دل را تنها برای همسرش بگشاید و غیر از او، به هیچ شخص نامحرمی اجازه ورود ندهد؛ چه رسد به سکونت در آن. کسانی که قبل از ازدواج، این حریم را می‏شکنند و با دیگران رابطه‏ای دوستانه و محبت‏آمیز برقرار می‏کنند، پایه‏های زندگی آینده را لرزان می‏سازند.

شاید زندگی بشر صنعتی را این‏گونه ترسیم کرده‏اند و طراحان ناصالح جامعه انسانی که حضور بی‏پروای زن و مرد را در کنار هم و با برخی بی‏بندوباری‏ها و عدم رعایت حریم‏ها، رشد و ترقی بشر تلقی کرده‏اند و انسان را در برآورده کردن غرایز جنسی آزاد گذاشته‏اند، امروز، نتیجه آن راهکار را در عدم ازدواج جوانان و فراوانی گسست و طلاق خانواده‏ها - دیده باشند.

مرد شایسته، عرصه دل را در اختیار زن شایسته قرار می‏دهد و جز او را به این حرم راه نمی‏دهد و فضای اندیشه و دل را معطر به صفای او می‏کند؛ زن شایسته نیز چنین می‏کند و اگر چنین شد، خداوند، از فضل خویش، آنان را بی‏نیاز خواهد کرد و این وعده خدا، حتمی است که فرمود: زنان پاک، برای مردان پاک هستند).1

2. عفت نگاه

قرآن مجید به دین باوران دستور می‏دهد که چشمان خویش را بی‏پروا بر هر کس نگشایند. (به چشمانت بیاموز که هر کس، ارزش دیدن ندارد)؛ زیرا چشم انسان، عرصه واردات دل و فکر او را فراهم می‏سازد.

نگاه به نامحرم که زمینه فساد را فراهم می‏کند، حرام شمرده شده است؛ چه تصویر باشد و چه فردی در کنار انسان و عجیب است که انسان‏ها را می‏توان از روی چشم‏های عفیف و غیرعفیف، شناخت. چشمان عفیف، ارزشمندند و چشم دریده، ادب نگاه نمی‏دارد.

انسان موفق، بر هر آن‏چه می‏رسد، بی‏پروا، چشم نمی‏گشاید و نگاه خویش را محدود می‏سازد. اگر کسی عفتِ نگاه نداشته باشد، چه بسا که به بی‏عفتی در عرصه‏های دیگر دچار شود. این عفت، خاص مردان نیست؛ بلکه زن هم باید عفت را رعایت کند. گر چه بیماری چشم‏چرانی، در مردان بیشتر شیوع دارد و مردان، با چشمانشان به دام می‏افتند و زنان، با گوش‏هایشان.

3. عفت کلام

عفت نگاه، پرهیز از نگاه‏های آلوده است که نتیجه این پرهیز، پاکی دل و اندیشه، از واردات ناشایست است؛ ولی عفت کلام، پاک ساختن عرصه صادرات دل است. آنان که بی‏محابا از هر چه بخواهند، سخن می‏گویند، هر واژه‏ای را بر زبان می‏آورند و در پردازش کلمات خویش، محاسبه دقیقی ندارند، نه ارزش خویش را حرمت می‏نهند و نه ارزش مخاطب را.

بسیاری از افراد، نمی‏توانند برخی از واژه‏های ناشایست شنیده شده را بیان کنند و با نگفتن آن، شادمان‏ترند که این، از سلامت روح و بهداشت روانشان حکایت دارد و در مقابل، کسانی یافت می‏شوند که بسیار مشتاقند تا هر واژگانی را به کار گیرند و از هر موضوعی - حتی ناشایست - سخن گویند که این، نشان از عدم تربیت درست دارد.

انسان مؤمن، حق ندارد دیگران را مسخره کند؛ لقب زشت دهد؛ تهمت ناروا زند؛ افترا بندد؛ صدای خویش را بی‏اندازه بلند کند و یا از واژگان ناشایست، استفاده کند. چنین انسانی، از عرصه دین، فرو می‏افتد و به خشم الهی، دچار می‏شود.

4. عفت دامن

یکی از مؤلفه‏های مهم عفت، عفت دامن است. پاکدامنی، از نوجوانی و جوانی سرچشمه می‏گیرد و در دوران میان‏سالی و کهن‏سالی، ثمره‏اش به بار می‏نشیند. بدترین خیانت‏ها، خیانت در این عرصه است و غریزه جنسی، اگر درست در اختیار قرار نگیرد، انسان را به ورطه‏های خطر می‏کشاند. در قرآن آمده است: (به زنا، نزدیک نشوید)؛2 نه این که زنا نکنید؛ یعنی حتی باید از لغزش‏گاه‏های این خطر مهلک، پرهیز کرد.

قرآن مجید برای جلوگیری از خطر فساد جنسی، راهکارهای زیر را ارائه کرده است:

الف) تربیت جنسی از دوران کودکی و رعایت دستورات اخلاقی خانوادگی و زناشویی، از آغاز تولد کودک تا بلوغ.

ب) رعایت حریم میان نامحرمان و پوشش مناسب.

ج) عدم اختلاط نامحرمان در هر محیطی.

د) مراقبت از لغزش‏گاه‏هایی که انسان را به عرصه بی‏عفتی می‏کشاند.

ه) محدود کردن بعد عاطفه در خانواده و عدم دل‏بستگی به نامحرم در جامعه.

5. عفت شکم

یکی از عوامل بدبختی انسان‏ها، بی‏پروایی در خوراک است؛ یعنی این که انسان هر چه بیابد، بخورد و از هر راهی، کسب ثروت کند. غذای حرام موجب شد که مسلمان‏نمایان، در کربلا، در مقابل فرزند رسول خدا صلی‏اللّه‏علیه‏وآله صف‏آرایی و به کشتن او افتخار کنند. امام حسین علیه‏السلام فرمود: (اگر نبود طعام‏های حرامی که شکم‏هایتان پر از آن گشته است، چنین بی‏پروا، در قتل من تلاش نمی‏کردید).

اگر نفس انسانی را در دو بعد مادی و ملکوتی ترسیم کنیم، تلاش افرادی که فقط برای پروار جسم می‏کوشند، فربه‏سازی نفس مادی را در پی دارد. آنان، همه همتشان این است که چه بکنند، تا بیشتر ثروت اندوزند و شعله شکم افروزند و جسم خویش را در ناز نگهدارند. به قول استاد علامه حسن‏زاده آملی: (آن‏جا که شکم دایر است، دل بایر است).

امام علی علیه‏السلام فرمود: (من که امیر بر شمایم، به قرصی نان جو بسنده می‏کنم و بدا به حال کسی که به خاطر شکم به دوزخ در افتد).

عفت شکم نیز در عفت دل، تأثیر فراوانی دارد. طعام آلوده، جسم را می‏آزارد و طعام ناپاک، روح را. غذای حرام، روح را از پرواز باز می‏دارد و حریم زندگی را بر خطرها می‏گشاید؛ پس باید در غذایی که می‏خوریم، دقت کنیم.

جامعه امروز، هم در سن ازدواج، هم در نوع زندگی اجتماعی و تحصیلی، هم در بافت خانوادگی و هم در زمینه فراوانی زمینه‏های گناه، با جامعه دیروز، متفاوت است. نوجوان دیروز، می‏توانست بدون شغل و تحصیلات عالی، ازدواج کند و در کنار خانواده خویش، روزگار بگذراند. دیروز، زمینه‏های آلودگی صوتی و تصویری و... آن قدر فراوان نبود؛ شرایط دوری از خانواده و اختلاط میان دو جنس، این قدر شایع و دسترسی به نامحرم، بدین صورت آسان نبود.

دوست عزیز! انسان شایسته، در هر عصر و زمینه، باید در مقابل آسیب‏ها و خطرها، قد برافرازد و ناملایمات را هموار سازد. راهکار عفت برای جامعه امروز، دیروز و فردا، کارگشاست.

پرهیز از گشاده‏دستی در چشم دوختن، اجتناب از سخن ناروا گفتن یا شنیدن، دوری از اختلاط بی‏جا و بی‏مورد، خودداری از خودنمایی و بدن‏نمایی، مواظبت از جسم، روزه‏داری برای تقویت اراده و کنترل نفس و تربیت جنسی صحیح، راه‏کاری‏هایی هستند که غفلت از آنها، در همه زمان‏ها، انسان را به سقوط می‏کشاند.

راهکار اصلی، پرهیز از شیطان و تلاش دائمی در بندگی خداست که این، صراط مستقیم سعادت و نجات است؛ (الا تعبدوا الشیطان و ان اعبدونی هذا صراط المستقیم).3

1. نور، آیه 26.

2. اسراء، آیه 32.

3. یس، آیه 60.

مجله پرسمان