تاریخ نگارش : هفتم شهريور 1390

آیا حضرت مریم(س) خواهر هارون بود؟
فاطمه نصیری خلیلی

حضرت مریم(س) خواهر هارون معروف – که برادر حضرت موسی بود – نیست زیرا وی برادر نداشت و میان حضرت مریم و هارون ده ها سال فاصله است . البته در قرآن آمده که بنی اسراییل حضرت مریم را با عنوان « یا اخت هارون » خطاب کردند .
 کلید واژه : اخت هارون، مریم
 ناشر : شیعه‌ها

حضرت مریم(س) خواهر هارون معروف – که برادر حضرت موسی بود – نیست زیرا وی برادر نداشت و میان حضرت مریم و هارون ده ها سال فاصله است . البته در قرآن آمده که بنی اسراییل حضرت مریم را با عنوان « یا اخت هارون » خطاب کردند .

اینکه آنها به مریم گفتند:” اى خواهر هارون” موجب تفسیرهاى مختلفى در میان مفسران شده است، اما آنچه صحیحتر به نظر مى‏رسد این است که هارون مرد پاک و صالحى بود، آن چنان که در میان بنى اسرائیل ضرب المثل شده بود، هر کس را مى‏خواستند به پاکى معرفى کنند مى‏گفتند: او برادر یا خواهر هارون است- مرحوم طبرسى در مجمع البیان این معنى را در حدیث کوتاهى از پیامبر ص نقل کرده است «۱».

در حدیث دیگرى که در کتاب” سعد السعود” آمده چنین مى‏خوانیم:

پیامبر ص” مغیره” را به نجران (براى دعوت مسیحیان به اسلام) فرستاد، جمعى از مسیحیان به عنوان (خرده‏گیرى بر قرآن) گفتند مگر شما در کتاب خود نمى‏خوانید” یا أُخْتَ هارُونَ” در حالى که مى‏دانیم اگر منظور هارون برادر موسى است میان مریم و هارون فاصله زیادى بود؟

مغیره چون نتوانست پاسخى بدهد مطلب را از پیامبر ص سؤال کرد، پیامبر ص فرمود: چرا در پاسخ آنها نگفتى که در میان بنى اسرائیل معمول بوده که افراد نیک را به پیامبران و صالحان نسبت مى‏دادند ۱

هارون مرد پاک و صالحى بود، آن چنان که در میان بنى اسرائیل ضرب المثل شده بود، هر کس را مى‏خواستند به پاکى معرفى کنند مى‏گفتند: او برادر یا خواهر هارون است

بعضی گفته اند:

مریم را خواهر هارون خطاب کردند. در واقع مریم خواهر هارون نبود، بلکه از خاندانى شریف و پاکیزه بود که هارون برادر موسى (ع) در رأس آن جاى داشت یعنى مریم از خاندان هارون بود و چون هارون به تقوى و پرهیزگارى معروف بود مریم را «اى خواهر هارون» خطاب کردند. در میان عربها رسم است که چون مردى را بخواهند به خاندانى نسبت دهند مى‏گویند «یا اخا فلان». اى برادر فلان.

قوم او گفتند که ما پدرت را مى‏شناسیم مردى عارى از محاسن اخلاق نبود و مادرت هم بد کاره نبود. پس این کودک از کجا آورده‏اى؟

از این آیه مى‏توان به مسئله وراثت و تأثیر آن در نسل آگاه شد. یعنى در خانواده‏اى که مزایاى اخلاقى خانواده تو را داشته باشد چنین کارهاى زشت عجیب است.۲

در تفسیر دیگری گوید :

اینکه چرا به مریم خواهر هارون گفته‏اند، در مجمع البیان چهار قول نقل کرده است:

اول: هارون مرد نیکوکارى در بنى اسرائیل بود، اشخاص نیکوکار را به او نسبت مى‏دادند.

دوم: هارون برادر پدرى مریم بود و به حسن سلوک معروف بود،

سوم: منظور هارون برادر موسى علیه السّلام است که مریم از اولاد او بوده است،

چهارم: هارون در آن روزگار ، مردی بدکار مشهور به زنا و فساد بود که مریم را به او نسبت داده و گفته‏اند:« اى شبیه هارون ».



پاورقیها :
۱- تفسیر نمونه، ج‏۱۳، ص: ۵۱
۲- تفسیر هدایت، ج‏۷، ص: ۳۵
۳- تفسیر أحسن الحدیث، ج‏۶