تاریخ نگارش : بیست و نهم مهر 1391
کاملترین اظهار بندگی حج
مسعود ورزیده
غرض اصلی از خلقت انسان شناخت خدا و وصول به مرتبه محبت و انس با اوست و این امر بر صفای باطن و تجرد نفس موقوف است. هر چه نفس پاکتر و صفایش بیشتر باشد، انس و محبت او به خدا بیشتر می‌شود. صفای باطن به دوری از شهوات و باز داشتن نفس از لذات شهوانیه و ترک متاع و زخارف دنیویه و صرف جوارح و اعضاء جهت یاد خدا بستگی دارد. حج عبادتی است که تمامی این موارد را در آن می توان یافت.
کلید واژه : حج
ناشر : بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان
کاملترین اظهار بندگی
حج
غرض اصلی از خلقت انسان شناخت خدا و وصول به مرتبه محبت و انس با اوست و این امر بر صفای باطن و تجرد نفس موقوف است. هر چه نفس پاکتر و صفایش بیشتر باشد، انس و محبت او به خدا بیشتر می‌شود. صفای باطن به دوری از شهوات و باز داشتن نفس از لذات شهوانیه و ترک متاع و زخارف دنیویه و صرف جوارح و اعضاء جهت یاد خدا بستگی دارد. حج عبادتی است که تمامی این موارد را در آن می توان یافت.
حج مجموع تمامی عبادات
بعضی از عبادات بذل مال است در راه خدا که باعث دل کندگی از متاع دنیوی می‌گردد، چون زکات و خمس و صدقات و بعضی متضمن ترک شهوات و لذات است مانند: روزه و بعضی دیگر مشتمل بر یاد خدا و متوجه ساختن دل به او و صرف کردن اعضاء در عبادت اوست، چون نماز و از میان عبادات حج مشتمل بر همه این امور است و علاوه بر آن مشتمل بر ترک وطن و مشقت بدن و بذل مال و قطع آمال و تحمل مشقت و تجدید میثاق الهی و طواف و دعا و نماز.
کمترین ثواب حج
عملی نیست که ثواب و عقابی متوجه آن نباشد حج که بزرگترین عبادت الهی است نیز از این جرگه خارج نبوده و روایت فراوانی در باب ثواب آن نقل شده است از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:
خدا را خدا را در باره خانه پروردگارتان در نظر بگیرید. تا زنده هستید از شما خالى نماند، که اگر خانه خدا ترک شود به شما مهلت داده نمىشود. و کمترین چیزى که قاصد بیت اللَّه با آن بر مىگردد آن است که گناهان گذشته او آمرزیده مىشود.(أسرار آل محمد علیهم السلام / ترجمه کتاب سلیم )
هنگامى که احرام مىبندى، و لبیک مىگویى، خداوند براى هر لبیک تو، ده حسنه مىنویسد و ده گناه را محو مىکند.زمانى که هفت بار به دور خانه خدا طواف مىکنى، عهدى با خدا مىبندى که بر پایه آن عهد، خداى عزّ و جلّ حیا مىفرماید از اینکه تو را پس از آن عذاب کند
محمد بن قیس گوید:در مکه در میان جمعى از مردم از امام محمد باقر علیه السلام شنیدم که فرمود:رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله و سلم، نماز صبح را با اصحاب خود به جاى آورد. و سپس مشغول گفتگو با آنان شد تا هنگامى که خورشید طلوع کرد. و همه افراد پراکنده شدند، به جز دو نفر. یکى از انصار، و دیگرى از ثقیف. در این هنگام پیامبر اکرم صلى اللَّه علیه و آله و سلم فرمود: من مىدانم شما دو نفر سخن و حاجتى دارید. اگر مىخواهید من پیش از خودتان حاجتتان را بگویم، و یا مىخواهید خودتان درخواست کنید.آن دو گفتند: یا رسول اللَّه! شما خبر دهید، که این نابینایى (دل) را بهتر زائل مىسازد، و ما را از شک و تردید، بیشتر دور مىکند. و ایمان (ما) را محکمتر مىسازد.رسول خدا صلى اللَّه علیه و آله فرمود: تو اى مرد انصارى! فردى شهرنشینى، و این مرد ثقیفى، فردى چادرنشین است. آیا اجازه مىدهى، اول سۆال این مرد ثقیفى را پاسخ گویم؟مرد انصارى گفت: بلى.رسول خدا صلى اللَّه علیه و آله و سلم رو به مرد ثقیفى کرده و فرمود:تو آمدهاى تا در باره وضو و نمازت و فواید آنها سۆال کنى.امّا بدان، هنگامى که دست خود را به آب مىرسانى و «بسم اللَّه الرحمن الرحیم» مىگویى، گناهانى که دستهایت مرتکب شده، فرو مىریزد.چون آب را به صورتت مىریزى، و صورت خود را مىشویى، گناهانى که چشمت با نگریستنشان، و دهانت با سخن گفتن مرتکب شدهاند، بخشوده مىشود.زمانى که بر دستهایت، آب مىریزى و دستهایت را مىشویى، گناهان از تو پراکنده مىگردند.
حج
چون سر و پاهایت را مسح مىکشى، گناهانى که با پاهایت به دنبال آنها رفتهاى، فرو مىریزد.و هنگامى که نماز مىخوانى و ... و سلام مىدهى، هر گناهى که میان نماز قبلى و این نماز اخیر از تو سرزده، آمرزیده مىشود و این یکى از فواید نماز است.
و بعد از آن، حضرت رو به مرد انصارى کرد و فرمود: سۆال تو، در باره حج و عمره و نتایج آن است.هنگامى که تو براى به جاى آوردن حجّ، بر مرکب سوار مىشوى، و خدا را یاد مىکنى، خداوند تعالى، براى هر گامى که مرکب تو بر مىدارد، براى تو ثواب مىنویسد و گناهى را محو مىکند.
هنگامى که احرام مىبندى، و لبیک مىگویى، خداوند براى هر لبیک تو، ده حسنه مىنویسد و ده گناه را محو مىکند.زمانى که هفت بار به دور خانه خدا طواف مىکنى، عهدى با خدا مىبندى که بر پایه آن عهد، خداى عزّ و جلّ حیا مىفرماید از اینکه تو را پس از آن عذاب کند.
زمانى که در محل مقام ابراهیم، دو رکعت نماز گذارى، خداوند پاداش دو هزار رکعت نماز مقبول براى تو منظور مىکند.چون هفت بار بین صفا و مروه را سعى بجا مىآورى، مانند پاداش کسى که پیاده از شهر خود به قصد حجّ حرکت کرده است، پاداش مىدهد. و ثواب آزاد کردن هفتاد برده مۆمن را براى تو مىنویسد.چون تا هنگام غروب در عرفات توقف کنى، خداوند همه گناهان تو را مىبخشد. اگر چه برابر ریگهاى بیابان عالج و کف دریا باشد.
ابو عبد اللَّه صادق (علیه السلام) فرمود : خداوند تبارک و تعالى صد و بیست لحظه نسیم رحمت خود را به سوى کعبه گسیل مىدارد: شصت لحظه آن ویژه طوافکنندگان است و چهل لحظه آن ویژه نمازگزاران است و بیست لحظه ویژه کسانى است که دیده به دیدار کعبه بدوزند
و زمانى که جمرات را رمى کنى، در برابر هر سنگریزهاى، ده حسنه براى تو مىنویسد.زمانى که سر خود را مىتراشى، در برابر هر تار موئى براى تو، حسنه مىنویسد.چون قربانى کنى، در برابر هر قطره از خون قربانیت، حسنهاى براى تو خواهد بود.چون هفت بار اطراف خانه خدا را طواف کردى، و در کنار مقام ابراهیم علیه السلام، دو رکعت نماز گزاردى، ملکى بزرگوار بر دو کتف تو مىزند و مىگوید:«تمام گناهان گذشتهات آمرزیده شد. حال عمل خود را، پس از صد و بیست روز دیگر از سر گیر.» (گلچین صدوق (گزیده من لا یحضره الفقیه) /ج2 )
نگاه به کعبه و عبادت
روایت شده است که نظر به سوى کعبه عبادت است، و نظر به سوى والدین- پدر و مادر- عبادتست، و نظر در قرآن حتّى بدون خواندن عبادتست، و نظر به روى دانشمند عبادتست، و نظر به سوى آل محمّد (معصومین علیهم السّلام) عبادتست.( من لا یحضره الفقیه / ترجمه غفارى، على اکبر ومحمد جواد و بلاغى، صدر/ج3)
ابو عبد اللَّه صادق (علیه السلام) فرمود : خداوند تبارک و تعالى صد و بیست لحظه نسیم رحمت خود را به سوى کعبه گسیل مىدارد: شصت لحظه آن ویژه طوافکنندگان است و چهل لحظه آن ویژه نمازگزاران است و بیست لحظه ویژه کسانى است که دیده به دیدار کعبه بدوزند.
ابو عبد اللَّه گفت: هر کس دیده به دیدار کعبه بدوزد، ده درجه بر حسنات او مىافزایند و ده درجه از سیّئات او مىکاهند. (گزیده کافى /ج3) حال که نگاه کردن به کعبه از چنین جایگاهی برخوردار است ثواب طواف آن خانه و به جای آوردن اعمال حج را چه می توان دانست.
منابع:
1) جامع السعادة / نراقی
2) گزیده کافی/ کلینی
3)من لا یحضره الفقیه / ابن بابویه
4) أسرار آل محمد علیهم السلام/ سلیم بن قیس هلالی