تاریخ نگارش : سيزدهم خرداد 1390
امام رضا علیه السلام و قرآن
ابراهیم چراغی
این نوشتار بسیار کوتاه، به سیره، رفتار و تعامل حجّت هشتم الهى، حضرت رضا علیه السلام با قرآن پرداخته و گزارشى ناتمام از سیره قرآنى امام رضا علیه السلام ارائه مى دهد. گرچه در این گستره ، گزارش هاى حدیثى و تاریخى ، بسیار اندک است. ولى همین اندک که خوشبختانه در منابع دست اول ، به چشم مى خورد و به یادگار مانده ، به عنوان بهترین رهیافت ، تقدیم به دوستداران قرآن مى شود.
ناشر : گروه فرهنگی مذهبی کربلا
این نوشتار بسیار کوتاه، به سیره، رفتار و تعامل حجّت هشتم الهى، حضرت رضا علیه السلام با قرآن پرداخته و گزارشى ناتمام از سیره قرآنى امام رضا علیه السلام ارائه مى دهد. گرچه در این گستره ، گزارش هاى حدیثى و تاریخى ، بسیار اندک است. ولى همین اندک که خوشبختانه در منابع دست اول ، به چشم مى خورد و به یادگار مانده ، به عنوان بهترین رهیافت ، تقدیم به دوستداران قرآن مى شود.
تلاوت قرآن همراه با اندیشه :
یکى از یاران و راویان حضرت رضا علیه السلام که نامش ابراهیم بن عباس است ، در تبیین رفتار حضرت با قرآن، گزارش جالبى را ارائه مى هد ؛ او مى گوید :
امام رضا علیه السلام همه قرآن را در مدت سه شبانه روز تلاوت مى کرد و بارها به یاران خود مى فرمود : اگر مى خواستم قرآن را در کمتر از این زمان ، ختم مى کردم ولى روش من چنین است که : هیچ یک از آیه هاى قرآن را نمى خوانم مگر این که در آن تأمل و اندیشه مى کنم که در چه زمینه اى و در چه زمانى نازل شد و بدین سبب است که قرآن را در سه شبانه روز به پایان مى رسانم. (۱)
گفتمان با قرآن :
در جای دیگر مى گوید : تمام سخنان امام رضاعلیه السلام و پاسخ هایى که به اشخاص مى داد و مثال هایى که مى فرمود ، همه آنها، بر گرفته از آیات قرآن بود. (۲)
تلاوت قرآن در هنگام سفر :
رجاء بن ابى ضحاک ، که یکى از کارگزاران حکومت مأمون و مسئول بردن حضرت از مدینه به خراسان بود، در ضمن گزارش بلندى که از چگونگى نماز و عبادت و مسائل جانبى آن ارائه نموده است، درباره قرآن خواندن آن بزرگوار مى گوید:
چه بسیار ، که در نیمه هاى شب از رختخواب خویش حرکت مى کرد و به تلاوت قرآن مى پرداخت، هر گاه به آیه اى مى رسید که در آن نامى از بهشت یا جهنم، برده شده بود، آن حضرت مى گریست و از خداوند بهشت طلب مى نمود و از آتش جهنم به خدا پناه مى برد.(۳)
راز جاودانى قرآن :
وقتى در نزد حضرت امام رضا علیه السلام از جایگاه والاى قرآن، سخن به میان آمد، آن بزرگوار در پاسداشت برهان و معجزه بودن این کتاب فرمود : «قرآن ، ریسمان و رشته مستحکم و دستگیره نیرومند و راه روشن و تعالى بخش خدا است که انسان را به سمت و سوى بهشت رهنمون مى شود و از گرفتار شدن به آتش جهنم نجات مى بخشد. این کتاب آسمانى در گستره زمان هرگز کهنگى نخواهد پذیرفت و تلاوت آن بر زبان ها دشوار و خسته کننده نیست ، راز و رمز این حقیقت آن است که قــــــرآن فقط براى زمان خاص و امــت ویژهاى قرار داده نشده ، بلکه این کتاب عالى ترین دلیل است براى هر انسانى، و هیچ گاه باطل و کاستى در آموزههایش راه پیدا نمى کند. بدین سبب که از نزد پروردگار حکیم و ستودنى نازل شده است.(۴)
پی نوشتها :
۱٫ لو أَرَدْتُ أَنْ أَخْتِمَهُ أَقَلَّ مِنْ ثلاثٍ لختمتُهُ، لکن ما مَرَرْتُ بِآیَةٍ الاَّ فَکَرْتُ فیها… (عیون اخبارالرضا علیه السلام، ج ۲، ص ۴۲۰، چاپ اختر شمال، ۱۳۷۳ ش/ بحارالانوار، ج ۹۲، ص ۲۰۴، چاپ مکتبة الاسلامیة، تهران/ مسند الرضا، ج ۱، ص ۴۰/ المناقب، ابن شهر آشوب، ج ۴، ص ۳۶۰، انتشارات علامه، قم.)
(عیون اخبارالرضا علیه السلام ، ج ۲، ص ۴۲۸/ بحارالانوار ، ج ۹۲، ص ۱۸۰ و ج ۴۹، ص ۹۰/ کشف الغمه ، على بن عیسى اربلى، ج ۲، ص ۳۱۶، چاپ مکتبة بنى هاشم ؛ انوارالبهیه ، ص ۱۰۴)
۳٫ کانَ یُکْثِرُ بِالّلیلِ فىفراشه مِنْ تلاوةِ القرآن، فاذا مَرَّ بِآیةٍ فیها ذِکر جنّة او نارٍ، بَکى، وَ سَأَلَ اللهَ الجنَّة و تَعوّذ باللهِ من النّار. ۴٫ هو حبلُ الله المتین، و عروته الوثقى و طریقته المُثلى ولا یخلقُ على الأزمنِة ولا یغثَ على الألسنة لأنّه لم یُجعَل لزمانٍ دون زمانٍ بل جُعل دلیل البرهان و الحجّة على کلّ انسان ، لایأتیه الباطل من بین یدیه و من خلفه تنزیل مِن لَدُن حکیم حمید. ۲٫ کانَ کَلامُهُ کُلُّهُ و جوابُه و تمثّله، اِنتِزاعاتٍ مِنَ القرآنِ (همان)
(مسند الرضا علیه السلام، ج ۱، ص ۳۰۹)
منبع : کوثر ، شماره (۶۲)