تاریخ نگارش : بیست و هشتم مرداد 1393

آثار و برکات دائم‌الوضو بودن
ابراهیم محمودزاده

دائم الوضو بودن توفیقی است که اگر به لطف خدا شامل حال انسان شود، دارای آثار و برکات فراوانی است. استمرار بر وضو توجه انسان را نسبت به خداوند بیشتر می‌کند و راه ذکر قلب را بر انسان می‌گشاید

ناشر : کردستان وب | http://www.kordestanweb.ir

دائم الوضو بودن توفیقی است که اگر به لطف خدا شامل حال انسان شود، دارای آثار و برکات فراوانی است. استمرار بر وضو توجه انسان را نسبت به خداوند بیشتر می‌کند و راه ذکر قلب را بر انسان می‌گشاید.وضو نور است و تداوم آن، باعث ارتقا به عالم قدس‌ خواهد شد. گاهی وضو گرفتن برای خیلی از ما ناخوشایند و سخت است بعضی وقت‌ها با خود می‌گوییم کاش می‌شد نماز را بی وضو خواند مخصوصا در فصل سرما دشواری آن به نظرمان چند برابر می‌شود. اما اگر کمی در مورد وضو و تأثیرات مثبت آن بر روی روح و جسم‌مان بیشتر آگاه شویم شاید ترجیح بدهیم که همیشه با وضو باشیم.

آثار وضو از نظر دنیوی، بهداشتی و معنوی

از جمله آثار دنیوی دائم الوضو بودن این است که سبب طول عمر، برآورده شدن حاجت، زیادی رزق، سبب از بین رفتن غم و غصه، فرو نشاندن غضب و خیلی از موارد دیگر می‌شود.یکی دیگر از خواص وضو مربوط به سلامت جسم، بدن و بهداشت است، زیرا بدنی که روزی حدّاقل سه مرتبه تمیز شسته شود به مراتب سالم‌تر از بدنی است که شسته نشود، انسانی که روزی چندین بار چهره خود را با آب وضو می‌شوید بسیار شاداب‌تر و با نشاط تر از کسی است که با وضو و نماز سر و کار ندارد.بر همین منظور دانشمندان برای وضو و غسل فوائد فراوانی بیان کرده‌اند که یکی از این موارد این است که وضو و غسل باعث به وجود آمدن تعادل از دست رفته رگ‌های سمپاتیک (رگ‌های محرّک) می‌شود و مواردی از این قبیل در تحقیقات علمی زیاد است.

امام صادق (علیه السلام) فرمودند: کسی که وضو بگیرد و با حوله آب وضو را خشک کند، یک حسنه برای او نوشته می‌شود و کسی که وضو بگیرد و صبر کند تا دست و رویش خود خشک شود، 30 حسنه برای او نوشته می‌شود. زیرا اگر وضو با آب سرد صورت پذیرد و پس از آن از خشک کردن آن اجتناب شود؛ تحریک حسی بیشتری صورت می‌گیرد؛ زیرا آب سرد نسبت به آب گرم قدرت تحریک حسی بیشتری دارد و خشک نکردن اعضاء بعد از وضو، به علت تماس طولانی آب با سطح بدن، باعث طولانی‌تر شدن مدت تحریک حسی می‌شود.وضو در سلامت بدن و طراوت و شادابی آن اثر زیادی دارد.

آثار وضو گرفتن در کلام معصومین (علیهم السلام)

پیامبر اکرم (صلوات الله علیه و آله) می‌فرمایند: هرگاه مسلمان وضو می‌گیرد، گناهانش از گوش، چشم، دست و پاهایش می‌روند، پس چون بنشیند با آمرزش نشسته است.حضرت رسول اکرم (صلوات الله علیه و آله) در حدیث دیگری می‌فرمایند: روز قیامت خداوند امت مرا با چهره‌های زیبا، با دست و پای سفید محشور می‌کند، به خاطر وضو.با وضو بخوابیم چون پیامبر خدا (صلوات الله علیه و آله) فرمودند: خوابیدن با وضو مانند روزه‌دار شب زنده‌دار است.رسول اکرم (صلوات الله علیه و آله) همچنین فرمودند: زیاد وضو بگیرید، خداوند عمر شما را زیاد می‌کند. اگر توانستی شب و روز با طهارت باش اگر در حال طهارت بمیری، شهید خواهی بود.وضو نور است و تداوم آن، باعث ارتقا به عالم قدس‌ خواهد شد. در وسائل الشیعه آمده است: تجدید وضو، همانند نوری است بر روی نور دیگر این دستور با برکت، نزد بزرگان علم و عمل تجربه شده است، پس ای سالک کوی یار، همیشه با وضو باش و در تداوم آن همت عالی داشته باش.

فواید دائم الوضو بودن به روایت علامه حسن زاده آملی
بدان که وضو نور است و تداوم آن، باعث ارتقاء به عالم قدس‌ خواهد شد، بدان که این دستور با برکت نزد بزرگان علم و عمل تجربه شده است، پس ای سالک کوی یار، بر تو لازم است که همیشه آن را انجام دهی.

فواید دائم الوضو بودن

دیلمی از پیامبراکرم(صلوات الله علیه و آله) نقل می‌کند که خداوند می‌فرماید: «هر کسی وضویش را از دست بدهد و وضو نگیرد به من جفا کرده است و کسی که وضویش را از دست بدهد و دوباره وضو بگیرد و حداقل دو رکعت نماز نخواند بر من جفا کرده،‌ هر کس وضویش را از دست داد، تجدید وضو کرد و دو رکعت نماز خواند و پس از آن دعا نکرد بر من جفا کرده است و هر کس وضویش را از دست بدهد و پس از آن وضو بگیرد و نماز بخواند دعا کند و از حوائج دنیا و آخرتش چیزی بخواهد و من اجابت نکنم، من به او جفا کرده‌ام و من خدای جفاکار نیستم».

وضو نور است

آری ای برادر!بدان که وضو نور است و تداوم آن، باعث ارتقا به عالم قدس‌ خواهد شد، بدان که این دستور با برکت، نزد بزرگان علم و عمل تجربه شده است، پس ای سالک کوی یار، بر تو لازم است که اولاً؛ همیشه آن را انجام دهی و ثانیاً همت عالی داشته باشی و پس از نماز، از خدای - تبارک و تعالی - آنچه را که باقی و جاودانه است بخواهی و از او به جز او را نخواهی و با زبان حال، این گونه مترنّم باشی:ما از تو نداریم به غیر تو تمنّا/حلوا به کسی ده که محبت نچشیده است!

زیرا آن کس که طعم محبت خدای را چشیده است غیر او را هیچ می‌انگارد، علاوه بر اینکه آنچه از غیر او بخواهد، هر یک مظهر اسمی از اسمای الهی است؛ پس اگر او زمانی اصل را یعنی (ذات حق را) یافت، همه فروع را به دست آورده است:چرا زاهد اندر هوای بهشت است/چرا بی خبر از بهشت آفرین است؟عارف متأله، صدرالدین دزفولی این گونه می‌سراید:خدایا زاهد از تو حور می‌خواهد قصورش بین/به جنت می‌گریزد از درت یا رب شعورش بین
پس آن گاه که نماز را به پایان آوردی سر بر سجده نهاده و بگو: «اَللّهُمَّ ارزُقنِى حَلاَوَهَ ذِکرِکَ وَ لِقَائِکَ وَ الحُضُورِ عِندِک...»، خدایاً شیرینی یادت را به من بچشان، خدایا! دیدارت را روزی من بگردان، پروردگارا! توفیق حضورت را به من عنایت بفرما.

روایت حضور
آنچه در عرفان عملی مهم است!!آن روز موضوع بحث مصباح الأنس پیرامون ضرورت طهارت برای سالک و انواع آن بود به این مناسبت حضرت استاد(دام‌عزه) فرمودند:آنچه در عرفان عملی مهم است سه چیز است:

الف ) طهارت و دوام آن
ب ) همّت
ج ) استقامت

خوب حالا، مصباح هم تمام شد بعد چی؟ فردا فتوحات هم شروع شد، اصطلاحاتی فرا گرفتیم، با اینها کار در نمی‌رود، چقدر اصلاح بلد شده‌اید؟ که شاید چندین برابر قرآن باشد. حالت سَراح داشته باشید یعنی همیشه «فِی مَقْعَدِ صِدْقٍ عِندَ مَلِیکٍ مُّقْتَدِرٍ» باشید، انسان قرآنی باشید، بیهوده نگویید، بیهوده نشنوید چه اینکه «لا یَمَسُّهُ إِلاَّ الْمُطَهَّرُونَ» چون هر چه می‌گویید و می‌شنوید آن را مس می‌کنید.

آثار طهارت

روزی در محفل درس حضرت استاد(دام عزه) که از خرمن فضلشان بهره‌مند می‌شدیم، فرمودند: «اساتید ما می‌فرمودند: در طهارت دقت داشته باشید، قدمی عاشقانه بردارید و صادقانه بیایید تا اینها را بچشید، چند بار که شکار کنید به فهم اینها کمک می‌کند، یک جهش علمی پدید می‌آید و انسان می‌شود مصداق «إنَّ صَلَاتِی‌ وَ نُسُکِی‌ وَ مَحْیَایَ وَ مَمَاتِی‌ للهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ» وقف خالص الهی می‌شود به سود و گداز می‌آید و افاضات و اشاراقات نصیبش می‌شود.

مراتب طهارت

حضرت استاد(دام عزه) در یکی از روزها که برایم همچون یوم‌الله فراموش ناشدنی است فرمودند: «طهارت دارای مراتبی است، طهارت ظاهری و باطنی و هر یک نیز دارای درجاتی است به قول عارف شبستری:

«موانع چون در این عالم چهار است/ طهارت کردن از آن هم چهار است

نخستین پاکی از احداث و انجاس/ دوم از معصیت و ز شر وسواس

سیم پاکی ز اخلاق ذمیمه است/ که با آدمی همچون بهیمه است

چهارم پاکی سر است از غیر/ که اینجا منتهی می‌گرددش سیر

هر آن کو کرد حاصل این طهارت/ شود بی شک سزاوار مناجات»

از جمله فضیلت هایی که برای این امر در روایات ذکر شده است کفاره ی گناهان وهمچنین وسیله ای برای پذیرش توبه است علاوه بر این آثاری همچون برکت در زندگی وافزون شدن رزق وروزی واز بین رفتن فقر را برای این عمل مستحب ذکر کرده اند. در روایات زیر به چند اثر از دائم الوضو بودن اشاره شده است.

قال الصادق – علیه السلام -:الوضوء قبل الطعام و بعده یذهبان الفقر؛وضو پیش از غذا و بعد از غذا، فقر را از بین مى برد.(وسائل الشیعه ، ج ۱، ص ۲۵۶)

عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: طُّهْرُ عَلَى الطُّهْرِ عَشْرُ حَسَنَات:امام صادق علیه السلام می فرمایند:وضوگرفتن بر روی وضو ده حسنه است.وسائل الشیعه ج 1 ص 376

وَ زَادَ وَ فِی حَدِیثٍ آخَرَ الْوُضُوءُ عَلَى الْوُضُوءِ نُورٌ عَلَى نُورودر حدیث دیگر آمده است:تجدید وضو، همانند نورى است بر روى نور دیگروسائل الشیعه ج1 ص 377

مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ کُرْدُوسٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَنْ تَطَهَّرَ ثُمَّ أَوَى إِلَى فِرَاشِهِ بَاتَ وَ فِرَاشُهُ کَمَسْجِدِهِ الْحَدِیثَ:امام صادق علیه السلام می فرمایند:هر کس وضو بگیرد، سپس در رختخواب خود برود و بخوابد، بستر او مانند مسجد او خواهد بود.وسائل الشیعه ج1 ص378

قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لَا یُحَافِظُ عَلَى الْوُضُوءِ إِلَّا کُلُّ مُؤْمِنٍ:رسول خدا صلی الله وعلیه وآله می فرمایند:بر وضو مواظبت نمی کند مگر مومن مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل؛ ج1 ص356

رُوِّینَا عَنْ رَسُولِ اللَّهِ ص أَنَّهُ قَالَ یَحْشُرُ اللَّهُ أُمَّتِی یَوْمَ الْقِیَامَةِ بَیْنَ الْأُمَمِ غُرّاً مُحَجَّلِینَ مِنْ آثَارِ الْوُضُوءِپیامبر خدا می فرمایند:فردای قیامت خدای متعال امّت منِ را بین بقیّه­ ی امّت­ها در حالی محشور می­کند که به خاطر وضویی که در دنیا گرفتند روسپیدند و پیشانی­های نورانی­یی دارند.مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل ج 1 ص 357

قَالَ النَّبِیُّ ص مَنْ تَوَضَّأَ فَأَحْسَنَ الْوُضُوءَ اسْتَوْجَبَ رِضْوَانَ اللَّهِ الْأَکْبَرَ:حضرت رسول اکرم صلی الله وعلیه وآله می فرمایند:کسی که وضو بگیرد و خوب وضو بگیرد؛ مستوجب رضوان بزرگ خدا می­شود.مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل ج1 ص 358


احادیث و روایات - فواید دائم الوضو بودن
دائم الوضو بودن توفیقی است که اگر به لطف خدا شامل حال انسان شود؛ دارای آثار و برکاتی فراوان می باشد. وضو بر وضو توجه انسان را نسبت به خداوند بیشتر می نماید و راه ذکر قلب را بر انسان می گشاید.به همین دلیل است که از رسول خدا صلی الله وعلیه وآله روایت شده: لَا یُحَافِظُ عَلَى الْوُضُوءِ إِلَّا کُلُّ مُۆْمِنٍ(1): بر وضو مواظبت نمی کند مگر مومن. در روایات به چند اثر از دائم الوضو بودن اشاره شده است که به قرار زیر است:

1. تمام بدنت پاک می شود پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله وسلم) فرمودند: هرکس به هنگام وضو ساختن ذکر خدا را بگوید، تمام بدنش پاک گردیده است.(2)زیرا وقتی در جریان وضو داخل دهان، صورت، ساعدها، کف دست ها و جلوی سر و روی پاهای انسان تحریک شود قسمت اعظم قشر حسی تحریک می شود ،یعنی در حالی فقط چیزی که حدود 20 درصد سطح بدن در وضو مرطوب شده است بیش از 80 درصد ادمک حسی تحریک می شود؛ به عبارت دیگر اگر انسان به جای وضو کل بدن خود را می شست (غسل می کرد) چیز زیادی بر تحریک ناشی از وضو افزوده نمی شد.(3) چنانچه امام صادق (علیه السلام) می فرمایند: هر کس ذکر خدا را به هنگام وضو بگوید، مانند این است که غسل کرده باشد.(4)

2. گناهانت بخشیده می شود رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم فرمود: هنگامی که نمازگزار وضو می گیرد آثار و برکاتی به دنبال دارد از جمله وقتی که صورتش را می شوید آثار گناهان از چهره اش زدوده می شود، و زمانی که دو دستش را تا آرنج (مرفق) می شوید گناهانی که بوسیله دست هایش انجام داده از بین می رود، و آن وقت که سرش را مسح می کشد معصیّت هایی که به وسیله سرش انجام داده زدوده می شود، و آن وقت که پاهایش را مسح می کشد گناهانی که به کمک پاهایش انجام داده است از بین خواهد رفت، اگر کسی در اوّل وضو گرفتن«بسم الله الرّحمن الرّحیم» را (با دقّت و فهمیدن معنایش) بگوید تمام اعضایش از گناهان پاک می شود.(5)

3. دعاهایت مستجاب می گردد امام صادق علیه السلام فرمود: من تعجب می کنم از کسی که دنبال حاجت و کاری است در حالی که با وضو است، حاجتش برآورده نشود!(6)

4. رزق و روزیت فراوان می گردد از امام صادق علیه السلام روایت شده که فرمودند: کسی که دوست دارد بر خیر و برکت منزلش بیفزاید هنگام غذا خوردن وضوء بگیرد. (7) و همچنین آن حضرت فرمود: وضو و (شستن دست و صورت) پیش از غذا و بعد از آن باعث زیادی روزی می گردد.(8)

5. تمرکزت زیاد می شود وضو گرفتن قبل از مطالعه باعث افزایش توجّه و تمرکز و افزایش هوشیاری در انسان می شود؛ زیرا نواحی مرتبط با وضو، بیشترین وسعت را در قشر حرکتی مغز دارند و هر چه تحریک این قشر هم بیشتر باشد، خواب آلودگی و کسالت از انسان دور می شود.(9)امام صادق علیه السلام فرمودند: کسى که وضو بگیرد و با حوله اعضاى وضو را خشک کند، یک حسنه براى او نوشته مى شود و کسى که وضو بگیرد و صبر کند تا دست و رویش خود خشک شوند، سى حسنه براى او نوشته مى شود.(10) زیرا اگر وضو با آب سرد صورت پذیرد و پس از آن از خشک کردن آن اجتناب شود؛ تحریک حسی بیشتری صورت می گیرد؛ زیرا آب سرد نسبت به آب گرم قدرت تحریک حسی بیشتری دارد و خشک نکردن اعضاء بعد از وضو، به علت تماس طولانی آب با سطح بدن، باعث طولانی تر شدن مدت تحریک حسی می شود.(11)بدن در برابر سرمائی که در اثر خشک نکردن آب وضو حس می کند، خود به خود درجه حرارتش بالا می رود تا آب وضو را خشک کند، که همین تحریکات حرارتی باعث باز شدن منافذ زیرپوست می شود و اکسیژن بیشتری به بافتهای پوست و مقداری هم عضلات زیر پوست می رسد و باعث نیرو و نشاط می گردد.(12)

6. عمرت زیاد می شود.رسول خدا صلی الله علیه واله وسلم فرمود: سعی کن طاهر و با وضو باشی که خداوند بر طول عمرت می افزاید.(13) از نظر علمی بارهای الکتریکی هنگام شارش بار در اطراف عصب به صورت الکتریسته ذخیره می شوند. میدانی که در اطراف این بارها به وجود می آید در میدان بدن ایجاد خلل می کنند. این بارها به خصوص در نقاطی که تراکم اعصاب بیشتر است ذخیره می شوند و به دلیل این که هم تراکم زیادی دارند و هم در نزدیکی عصبهای بیشتر و مهمتری قرار دارند، برای بدن به شدت مضر هستند. از جمله این نقاط ناحیه سر، دستها و قسمت مچ پا به پایین است.هنگامی که نمازگزار وضو می گیرد آثار و برکاتی به دنبال دارد از جمله وقتی که صورتش را می شوید آثار گناهان از چهره اش زدوده می شود، و زمانی که دو دستش را تا آرنج (مرفق) می شوید گناهانی که بوسیله دست هایش انجام داده از بین می رود، و آن وقت که سرش را مسح می کشد معصیّت هایی که به وسیله سرش انجام داده زدوده می شود، و آن وقت که پاهایش را مسح می کشد گناهانی که به کمک پاهایش انجام داده است از بین خواهد رفت.

7. خواب با وضو، عبادت است رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: کسی که با وضو بخوابد بستر او برایش مسجد می شود، و خوابش (ثواب کسی را دارد که) به نماز مشغول است تا این که شب را به صبح رساند. و اگر کسی بدون وضو خوابید بسترش برای او قبر خواهد بود و مانند مرداری می ماند تا صبح شود.(15)از نظر صاحب نظران رشته روان پزشکی،(16) جهت بهداشت صحیح خواب و داشتن خوابی راحت، باید اصولی را رعایت نمود که از جمله آن ها، دوش گرفتن ملایم هر شب قبل از رفتن به رختخواب است و جالب این که در ادامه تأکید می شود، این روش هر شب تکرار گردد. بنابراین، برای دست یابی به یک خواب راحت و آرامش بعد از آن، دوش گرفتن و استحمام شبانه (قبل از خواب) مفید است که وضو می تواند جای آن را بگیرد.

8. مرگ با وضو، شهادت است رسول خدا صلی الله علیه واله وسلم فرمود: اگر توانستی شب و روز با وضو باشی این کار را انجام بده، زیرا اگر در حال وضو از دنیا بروی شهید خواهى بود.(17) 9. در قیامت نورانی می شوی پیامبر خدا می فرمایند: فردای قیامت خدای متعال امّت منِ را بین بقیّه‌ ی امّت‌ها در حالی محشور می‌کند که به خاطر وضویی که در دنیا گرفتند روسپیدند و پیشانی‌های نورانی‌یی دارند.(18) وضو گرفتن مکرر جهت دائم الوضو بودن، اسراف نیست.اگر در مصرف آب زیاده روی نکند اسراف نیست و مستحب است وضو با تمام آدابش به مقدار کمی آب، یعنی حداکثر یک مُد که مساوی سه چهارم لیتر است انجام شود.(19)وضو نور است و تداوم آن، باعث ارتقا به عالم قدس‌ خواهد شد. در حدیث آمده است: تجدید وضو، همانند نورى است بر روى نور دیگر.(20) این دستور با برکت، نزد بزرگان علم و عمل تجربه شده است، پس ای سالک کوی یار، همیشه با وضو باش و در تداوم آن همت عالی داشته باش.

پی نوشت ها:
1. مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل؛ ج1 ص356
2. بحارالأنوار: ج80، ص314، روایت2، باب5
3. پزشکی های قرآن ، برگرفته از سایت استوا
4.بحارالأنوار: ج80، ص314، روایت3، باب5
5. وسایل الشیعه: ج1، ص 297
6. همان، ص 262
7.فروع کافی، ج 6، ص 290
8.همان
9.اصول فیزیولوژی، دکتر رابرت برن و متیو لوی،ص 124
10. ثواب الاعمال، شیخ صدوق
11. مقاله اسرار علمی وضو، نویسندگان:دکتر حسن کریمی یزدی، دکتر علیرضا کوهپایی، سیده منصوره ذکری، برگرفته از پایگاه صلوه
12. نکات علمی شگفت انگیز درباره نماز و وضو، برگرفته از سایت نماز کلید بهشت
13. بحارالانوار: ج 77(80) ، ص 305
14. نکات علمی شگفت انگیز درباره نماز و وضو، برگرفته از سایت نماز کلید بهشت
15. مستدرک الوسائل: ج1، ص 42
16. کتاب روانشناسی جیبی، دکتر هارولد کبلن و بنجامین سدوک، ص 162
17. بحارالانوار: ج 77(80) ، ص 305
18. مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل ج 1 ص 357
19. استفتا از دفاتر آیات عظام: سیستانی، مکارم شیرازی، نوری همدانی، خامنه ای، صافی گلپایگانی .http://www.kordestanweb.ir
20. وسائل الشیعه ج1 ص 377