تاریخ نگارش : هفدهم تير 1390
محبت در قرآن
فاطمه نصیری خلیلی
محبت مؤمنان به خدا از محبتبت پرستان به بتها بیشتر است; چون هیچ زیبایى به اندازه خدا جمیل نیست و هیچ معرفتى به اندازه معرفت او کمال نیست و هیچ انسانى نیز به اندازه مؤمن، عارف نیست.
کلید واژه : محبت، مؤمن، امداد غیبی
قرآن کریم در مورد محبت مىفرماید:
«و من الناس من یتخذ من دون الله اندادا یحبونهم کحب الله و الذین امنوا اشد حبا لله» (1)
مؤمنان، به خدا دل بستهاند و دوستان او هستند، ولى مشرکان و کافران، دوستان بتهایند; اما محبت مؤمنان به خدا از محبتبت پرستان به بتها بیشتر است; چون هیچ زیبایى به اندازه خدا جمیل نیست و هیچ معرفتى به اندازه معرفت او کمال نیست و هیچ انسانى نیز به اندازه مؤمن، عارف نیست; از این رو، هیچ انسانى به اندازه مؤمن، عاشق و محب نیست. محبتشدت پذیر است و اگر چه کمیت ندارد ولى داراى کیفیت است; محبت «وزن» ندارد ولى شدت وجودى دارد و «وزین» است.
علتبرترى محبت مؤمن، به خدا از محبت مشرک به بت، این است که بت اگر چه زیبا باشد زیبایى بصرى و سمعى یا زیبایى خیالى و وهمى دارد و درک این زیباییها به وسیله گوش و چشم و تاثیر این محبوبها در حد وهم و خیال است; چون انسان نا آگاه، مىپندارد از بتان و به طور کلى از غیر خدا کارى ساخته است. بنابراین، معرفتبت پرستها در حد توهم و تخیل و زیبایى شناسى آنها هم در حد خیال، وهم، سمع و بصر است و به همین دلیل، محبت و عشق آنها از محدوده چشم و گوش از یک سو و از محور وهم و خیال از سوى دیگر نمىگذرد; ولى مؤمن نه تنها از راه چشم و گوش، آثار طبیعى و از راه وهم و خیال، آثار مثالى و برزخى مطلوب و محبوب حقیقى را مىنگرد، بلکه از راه عقل، کمال معقول و اسماى حسناى الهى را مىنگرد و قهرا درک او قویتر است و چون درک قویتر است مدرک هم قویتر است و چون مدرک قویتر است در نتیجه محبت هم بیشتر است.
در نبردهایى که بین مردان با ایمان و مشرکان و کافران در طول تاریخ، اتفاق افتاده است مؤمنان، همواره پیروز بودهاند و این بدان دلیل است که ایستادگى و مقاومت در سایه علاقه، همان ایستادگى در پرتو معرفت است و چون معرفت مؤمنان کاملتر است، علاقه آنها نیز کاملتر است و چون محبت و اشتیاق و علاقه آنها کاملتر است، ایستادگى آنها نیز کاملتر و بیشتر است; و چون مقاومت و ایستادگى آنها کاملتر و بیشتر است، قهرا پیروزى هم از آن آنهاست:
«کم من فئة قلیلة غلبت فئة کثیرة باذن الله» (2) .
البته امدادهاى غیبى، نقش سازندهاى دارد، ولى زمینه ساز حصول آن امدادهاى غیبى همین محبتها، معرفتها، عشقها و شوقهاى وافر سالکان کوى حقیقت و معنویت است، و در هر موردى که چنین ثمرى از نبرد با کافران به دست نیامده، بر اثر ضعف معرفت، نقص ایمان و قصور محبتبوده است.
-------------------------------------------------------------------------------
پىنوشتها:
1. سوره بقره، آیه 165.
2. سوره بقره، آیه 249.