تاریخ نگارش : بیست و هشتم مرداد 1390
آدم باید دلش پاک باشه؟!
رضا رضائی
ما دلمان می خواهد گناه بکنیم، روزه نگیریم، با نماز هم به تسامح برخورد کنیم و بهشت هم برویم چون دلمان پاک است.
دکتر سیدمحسن میرباقری در خصوص باور عوامیانه که (دلت پاک باشد بقیه چیزها مهم نیست) گفت: ابتدا قلب پاک را باید تعریف کرد، قلب پاک، قلبی است که غیرخدا در آن نمی گنجد پس چگونه می شود در قلبی خدا باشد و محبت به معصیت خدا هم وجود داشته باشد؟ کسی که برخلاف حکم خدا، عمل می کند به همان اندازه در قلب او ظلمت است.
وی با اشاره به حدیثی از امام صادق (ع) خاطرنشان کرد: امام صادق (ع) می فرمایند: هرگاه بنده مومن، گناهی مرتکب می شود یک نقطه سیاه در قلب او پدیدار می شود (قلب مومن پاک و نورانی است) اگر گناه دوم را مرتکب شد، سیاهی افزوده می شود. اگر توبه کرد سیاهی پاک می شود اما اگر توبه نکرد و همچنان گناهان را ادامه داد، سیاهی و ظلمت سراسر قلب را فرا می گیرد بنابراین اشکال اول این باور عوامانه آن است که قلب پاک با معصیت الهی سازگار نیست و اگر هم ناخودآگاه گناهی از فرد سر بزند قلب پاک، ناراحت می شود.
قلب من پاک است؛ القای شیطانی است
این استاد دانشگاه یادآور شد: همچنان که در کلام اهل بیت (ع) آمده است؛ مومن هرگاه مرتکب گناه کوچکی شود به قدری ناراحت می شود که گویا کوهی روی دوش اوست و تا این گناه را با توبه پاک نکند آسوده نمی شود. چگونه می توان پذیرفت که فردی راحت گناه بکند، بی خیال هم باشد و بعد بگوید قلب من پاک است. این القای شیطان است براساس آیات قرآن این تنها سخن مسلمانان نیست، یهود و نصارا هم گاهی می گفتند: « وَقَالُواْ لَن یدْخُلَ الْجَنَّةَ إِلاَّ مَن کَانَ هُوداً أَوْ نَصَارَى» (1) هیچکس وارد بهشت نمی شود مگر یهودی یا نصرانی باشد، خداوند بهشت را برای ما آفریده است ما قلبمان پاک است، ما اولیاءالله هستیم.
امیرالمومنین (ع) می فرماید: لا تکن ممن یرجوالاخرة بغیر عمل! از کسانی نباشید که بهشت را می خواهند اما دوست دارند گناه هم بکنند، روزه نگیرند، با نماز به تسامح برخورد کنند و خدا به آنها بهشت بدهد چرا که دلشان پاک است
در جای دیگری قرآن می فرماید: « لَّیس بِأَمَانِیکُمْ وَ لا أَمَانیِ أَهْلِ الْکتَبِ» (2) به خوش خیالی شما نیست، به خوش خیالی یهود و نصارا نیز نیست (من یعمل سوء یجزی به) اگر کسی عمل سوء و گناهی مرتکب شود، کیفر می بیند عرفان با خوش خیالی فرق می کند. خوش خیالی یعنی انسان بگوید من هر کاری می کنم اما چون قلبم پاک است خدا من را مجازات نمی کند.
قرآن در جایی دیگر می فرماید: آیا از خدا سند گرفته اید که خدا شما را کیفر نمی کند؟ به چه دلیل این را به خدا نسبت می دهید؟ پس نکته دوم آن است که این سخن با متن کلام خدا مغایر است قرآن این استدلال را خوش خیالی تلقی می کند.
وی افزود: امیرالمومنین (ع) می فرماید: لا تکن ممن یرجوالاخرة بغیر عمل! از کسانی نباشید که بهشت را می خواهند اما دوست دارند گناه هم بکنند، روزه نگیرند، با نماز به تسامح برخورد کنند و خدا به آنها بهشت بدهد چرا که دلشان پاک است.
یکطرفه قضاوت نکنیم؛ خوف و رجاء همراه باهم هستند
ایشان با بیان این نکته که خوش خیالی نوعی غرور و امیدواری همراه با خوف است خاطرنشان کرد: مساله سوم در این استدلال آن است که نباید تنها یکطرفه به قضاوت نشست هم باید از خدا ترسید و هم باید امیدوار بود کلام الله مجید در رابطه با بیدار دلان شب می فرماید: « تَتَجَافَى جُنُوبُهُمْ عَنِ الْمَضَاجِعِ یدْعُونَ رَبَّهُمْ خَوْفًا وَطَمَعًا وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ ینْفِقُونَ» (3) پهلوی خود را بستر جدا می کنند و به نماز می ایستند (یدعون ربهم خوفا و طمعا) پروردگارشان را از روی خوف و طمع می خوانند هم از این که خدا آنها را به خاطر گناهانشان کیفر دهد می ترسند و هم امیدوارند.
وی تصریح کرد: خوف تنها باعث نجات نیست همچنان که امید تنها نیز نجات بخش نیست خوف و امید باید با هم باشد هنگامی که شیطان افکاری اینگونه را به انسان القا می کند، باید بازگشت و کلام الهی را دید. خداوند خود فرموده است که با شما چگونه برخورد می کنم؟ اعمال شما را حداقل 10 برابر پاداش می دهم گناهانتان را اگر توبه کنید می بخشایم اما از سوی دیگر وعده کیفر نیز داده است گاه نیز بندگان را تهدید کرده و ترسانده است.
این استاد دانشگاه در ادامه یادآور شد: امیرالمومنین (ع) می فرماید: اهل تقوا، شب بیدار می شوند؛ بر پای خود می ایستند آیات قرآن را قسمت به قسمت می خوانند، خود را در هاله ای از حزن فرو می برند، داروی دردهای خود را از آن به دست می آورند، « اِذا مَرُّوا بِآیة فیها تَشْویقٌ رَکَنُوا اِلَیها طَمَعاً» اگر به آیه ای از قرآن برسند که خدا بندگانش را بیم داده، این افراد نیز دچار اضطراب می شوند و اگر آیه ای را ببینند که خدا آنها را به بهشت و رضوان خود امیدوار کرده، رکنوا الیها شوقاً به این آیه تکیه می کنند بنابراین می بایست خوش خیالی ها را کنار گذاشت.
میرباقری افزود: ما در دنیا اگر قصد تهیه و کسب خانه ای را داشته باشیم، برای آن زحمت می کشیم هزینه ها را کم می کنیم از بسیاری از مسایل پرهیز می کنیم و از لذت ها می گذریم اما برای بهشت دلمان می خواهد خدا بهشت و رضوان الهی را در جوار قرب خود به ما بدهد در حالی که ما همچنان به گناهانمان مشغول باشیم و این شدنی نیست.
پی نوشت ها :
1- سوره بقره آیه 111
2- سوره نساء آیه 123
3- سوره سجده آیه 16