تاریخ نگارش : هشتم شهريور 1391

درختان قرآنی
ریحانه حسن پور.دانشگاه ایلام

درختان بهشتی
آنان که در حیات دنیوی خویش اهل صلاح و سداد بوده اند در جایگاهی فرود می آیند که از آن به " جنت " یا " بهشت " تعبیر می شود ، که باغی است بسیار جمیل با منظره های چشم نواز ، همان گونه که یکی از ویژگی های باغ در این عالم وجود درخت در آن است . بهشت نیز که خود باغی سراسر حسن و جمال است در آیاتی از قرآن کریم به ویژگی هایی از آنها اشاره شده ، در سوره دهر آیه 14 : درختان بهشتی دارای سایه های فراوان هستند – که نتیجه انبوهی درختان است – و شاخه هاشان نیز آنچنان پائین و در دسترس می باشند که میوه های آنها به سهولت قابل چیدن و استفاده است .

درختان دوزخی
جهنم و دوزخ سرای ابدی کسانی است که عمری را در غفلت و گناه و طغیان سپری کرده اند و در آنجا علاوه بر هر چیز دیگر ، حتی درختان نیز وسیله شکنجه و آزاد دوزخیانند ، در حالی که علی القاعده درخت باید وسیله ای برای امن و آسایش باشد .
در قرآن کریم – به هنگام بحث از اوصاف و ویژگی های جهنم – از وجود درختانی به نام " زقوم " نام برده شده است . در آیات 62 یا 67 سوره صافات و نیز آیات 43 تا 46 سوره مبارکه دخان توصیف شده و از این آیات بر می آید که درخت زقوم ، درختی است که خداوند آن را با دست قدرت خویش از بن دوزخ می رویاند و دارای میوه ای است که خوراک گناهکاران در جهنم می باشد .
درختان دنیوی
در قرآن کریم ، آیات بسیاری وجود دارد که در آنها به درختانی که در طبیعت و محل زیست این جهانی آدمیان وجود دارند ، اشاره شده و به نوع این درختان نیز تصریح گردیده که عبارتند از :
الف – درختان خرما : در قرآن کریم در 20 آیه به نام این درخت تصریح شده و این تعداد در مورد هیچکدام از درختان دیگر سابقه ندارد و خود بیانگر اهمیت این درخت در حیات آدمی می باشد .
ب – درخت انگور : پس از درخت خرما ، درختی که از آن در قرآن کریم بیشتر یاد شده ، درخت انگور است ، به طوری که مرتبه نام این درخت با کلمات " عنب " و " اعناب " آمده است . از جمله در : آیه 266 سوره بقره ، آیه 99 انعام ، آیه 4 سوره رعد .
ج – درخت زیتون : درختی پربرکت ، با محصولی بسیار ارزشمند و در اهمیت آن همین بس که در قرآن کریم چند بار از آن یاد شده و حتی سوره ای به این نام نامگذاری نموده اند ، کلمه زیتون که هم به درخت و هم به میوه آن اطلاق می گردد
د – درخت انار : رمان که به معنی انار است و به درخت این میوه هم گفته می شود در قرآن کریم ، درآیات 99 و 141 سوره مبارکه انعام برای انار دنیوی و یک بار هم در آیه 68 سوره الرحمن برای انار بهشتی آمده است .
ها – معروشات : معروشات ، جمع کلمه " معروشه " می باشد و " شجره معروشه " آن درختی را گویند که شاخه هایش بوسیله داربست بالا رفته و مانند درخت انگور یکی بر بالای دیگری قرار گرفته باشد .
کلمه " معروشات " تنها دو بار و هر دو بار نیز در آیه 141 سوره انعام آمده است . نخست درباره درختان داربستی و بار دیگر درباره درختان غیر داربستی ( غیر معروشات ) استعمال شده و البته در آیه 68 سوره نحل نیز همین واژه در قالب فعل مضارع " یعشرون " اشاره شده است .