تاریخ نگارش : بیست و چهارم آبان 1391

چه موقع خدا قهرش می گیرد؟
مسعود ورزیده

بر اساس فرمایش قرآن کریم خداوند صاحب فضل و رحمت است: رَبُّکُمْ ذُو رَحْمَةٍ واسِعَة «انعام 147» پروردگار شما صاحب رحمتى گسترده است‏. خداوند بندگان و مخلوقات خود را دوست دارد چنانچه یکی از اسمای الهی اسم شریف محب می باشد؛ چنین خدایی به هیچ عنوان برای بندگان خود قهر نمی کند مگر اینکه بنده خود این چنین بخواهد، خدواند سبحان مبرا از قهر و غضب است بلکه بالعکس رحمت واسعه خدای تبارک و تعالی تمامی موجودات را فرا گرفته، چنین موجودی که عین رحمت و رحمه للعالمین است به یقین قهر و غضب (به معنی مصطلح) در مورد ذات حضرت حق صدق نمی کند.

 کلید واژه : قهر و غضب یا عفو خداوند؟!
 ناشر : بخش قرآن تبیان

چه موقع خدا قهرش می گیرد؟

یا رب نکند به زخمم آگاه کنی این گمشده را دوباره گمراه کنی

افتاده ام از پا نکند دستم را از دامن اهل بیت کوتاه کنی

قیامت

بر اساس فرمایش قرآن کریم خداوند صاحب فضل و رحمت است: رَبُّکُمْ ذُو رَحْمَةٍ واسِعَة «انعام 147» پروردگار شما صاحب رحمتى گسترده است‏. خداوند بندگان و مخلوقات خود را دوست دارد چنانچه یکی از اسمای الهی اسم شریف محب می باشد؛ چنین خدایی به هیچ عنوان برای بندگان خود قهر نمی کند مگر اینکه بنده خود این چنین بخواهد، خدواند سبحان مبرا از قهر و غضب است بلکه بالعکس رحمت واسعه خدای تبارک و تعالی تمامی موجودات را فرا گرفته، چنین موجودی که عین رحمت و رحمه للعالمین است به یقین قهر و غضب (به معنی مصطلح) در مورد ذات حضرت حق صدق نمی کند.


قهر و غضب یا عفو خداوند؟!

هم قهر لازم است و هم عفو، ماشین هم ترمز و هم گاز دارد، هم بادام تلخ و هم بادام شیرین داریم. درتمام دنیا هم زندان هست و هم تشویق. در مواردی مهر کارساز است و در مواردی مهر ضرر دارد. ترحم بر پلنگ تیز دندان ستمکاری بود بر گوسفندان.

اصل قرآن بررحم است ولی در جایی می فرماید که بر ستمکار رحم نکنید. خدا وجود زن را لطیف خلق کرده است و وجود لطیف به درد قضاوت نمی خورد. زیرا قاضی نیاز به خشونت دارد ولی زن نمی تواند اینها را تحمل کند و تحت عواطف است.

انسان نباید مایوس بشود. فردی پرده ی کعبه را گرفته بود و می گفت که ای خدا من را ببخش البته می دانم که من را نمی بخشی. می گفت که من جزو لشکر عمر سعد هستم. حضرت فرمود: گناه یأس تو از شرکت در لشگر یزید بیشتر است. اسلام بن بست ندارد. مثلا من می خواهم افطاری بدهم ولی مشکلات زیادی دارم. اگر خدا بداند که او راست می گوید ثواب آن افطاری را به او می دهد.


منظور از قهر الهی چیست؟

قهر و غضب در انسان حالتى است که در اثر عوامل مخصوصى به فرد عارض مى‏شود و آن توأم با تأثر و تغییر حالت است. می دانیم که ذات بارى تعالى ثابت و نا متغیر است. پس باید دید مراد از غضب خدا که در بسیارى از آیات آمده است چیست؟

اثر گناه دوری از رحمت واسعه خداوند است وقتی بنده ای از بندگان خداوند از دستور حضرت حق سرپیچی می کند اثرش دوری از رحمت خداست نه اینکه خداوند خود بخواهد بر آن فرد غضب کند بلکه اثر گناه دوری فرد از رحمت واسعه الهی است

شخصی در مورد ایه وَ مَنْ یَحْلِلْ عَلَیْهِ غَضَبِی فَقَدْ هَوى (81 /طه) از امام باقر علیه السلام سوال کرد که منظور از غضب خدا چیست؟

حضرت در جواب ایشان فرمودند : غضب خدا همان عقاب الهی است ( که آثار گناهان خود شخص می باشد ) و هرکس که بگوید خدا از حالتی به حالت دیگر تغییر کرده است صفت مخلوق را به خداوند نسبت داده است. ( اصول کافی / ج1 / ص110)

در تفاسیر نیز ذیل آیه شریفه 39 سوره فاطر به این مطلب اشاره شده است: این نکته نیز لازم به یادآورى است که خشم و غضب در مورد پروردگار نه به آن معنى است که در مورد انسانها مى‏باشد، زیرا خشم در انسان یک نوع هیجان و برافروختگى درونى است که سرچشمه حرکات تند و شدید و خشن مى‏شود، و نیروهاى وجود انسان را براى دفاع، یا گرفتن انتقام، بسیج مى‏کند، ولى در مورد پروردگار هیچ یک از این مفاهیم که از آثار موجودات متغیر و ممکن است وجود ندارد، بلکه خشم الهى به معنى برچیدن دامنه رحمت و دریغ داشتن لطف از کسانى است که مرتکب اعمال زشتى شده‏اند. (تفسیر نمونه / ج18 / ص284)

یادمان باشد آن چه که از خداوند به ما می رسند نعمت است و قهر و غضب الهی نتیجه اعمال خودمان است.
قیامت

چه موقع خدا قهرش می گیرد؟

وَ قالُوا لَن تَمَسَّنا النّارُ اِلّا اَیّامًا مَعدُودَهً قُل اَتَّخَذتُم عِندَاللهِ عَهدًا فَلَن یُخلِفَ اللهَ عَهدَهُ اَم تَقُولُنَ عَلی اللهِ ما لا تَعلَمُونَ ( آیه 80 سوره بقره )

و یهود گفتند جز چند روزی محدود هرگز آتش دوزخ به ما نخواهد رسید، بگو آیا پیمانی از نزد خدا گرفته اید که البته خداوند هرگز خلاف پیمان خود نمی کند، یا اینکه بر خداوند چیزی را نسبت می دهید که به آن علم ندارید؟

یکی از مهمترین عواملی که باعث شد قوم یهود به غضب خداوند گرفتار شود این موضوع بود که آنها نژاد یهود را نژاد برتر و بهشت را در انحصار خود می دانستند و بر این عقیده بودند که اگر ما گناهکار هم باشیم عذاب نمی شویم و اگر هم عذاب شویم مدت آن بسیار محدود است، چون ما یهودی هستیم و خداوند این قوم را برتر از باقی قوم ها قرار داده و برای این قوم در روز جزا ارزش و امتیاز قائل است.

اما خداوند در قرآن کریم بر این طرز فکر غلط آنها خط قرمزی می کشد و می فرماید همه در برابر قانون خداوند در روز جزا یکسانند و خداوند برای هیچ قومی تبعیض قائل نیست. و وعده و پیمانی برای نجات قومی خاص نداده است.

کسانی که فکر می کنند با قومیت و نژادشان می توانند وارد بهشت شوند مورد غضب خداوند هستند، چون خداوند را محکوم به تبعیض نژادی می کنند و در توهم و خیالی باطل به سر می برند، چرا که عاقبت به خیری ایمان و عمل صالح است نه قومیت و نژاد.


سوال مهم؛ آیا ما در تفکراتمان این خرافه را نداریم؟؟؟

(ما مسلمانها به جهنم نمی رویم و اگر هم برویم بعد از مدتی محدود خارج می شویم چون از امت رسول خدا هستیم!!!) ناآگاهی از معرف دینی و قرآن سبب نسبت دادن خرافات به دین است.

پس بدانیم که امتیاز طلبی و قوم برتر بینی آرزوی خام و خیالی باطل است و کسانی که با این تفکرات زندگی می کنند مغضوب خداوند هستند، چرا که بهشت به قومیت کسی داده نمی شود، بلکه ایمان به خدا و انجام عمل صالح لازم است.

کسانی که به بهانه مسلمان بودن نسبت به دستورات خدا بی تفاوتند و امید این را دارند که روز جزا به خاطر نژادشان وارد بهشت می‌شوند، بدانند که مورد غضب خداوند هستند و بد جزایی در انتظار آنهاست.
تقوا

رسول خدا (صلی الله علیه وآله) می فرمایند: در نزد خداوند متعال تو از سرخ پوست و سیاه پوست بهتر نیستی، جز آنکه از او در تقوا برتر باشی. ( اصول کافی جلد 2 )

و یاد کنید آنگاه که از شما پیمان گرفتیم و کوه طور را بر فراز شما بالا بردیم و گفتیم دستوراتی که به شما داده ایم محکم بگیرید و گوش دهید و عمل کنید اما آنان گفتند شنیدیم و نافرمانی کردند.( آیه 93 سوره بقره)


بی تفاوتی نسبت به دستورات خدا

اما دومین عاملی که باعث شد قوم یهود به غضب خداوند گرفتار شود کم ارزش شمردن و بی تفاوتی آنها نسبت به دستورات خدا در تورات بود، خداوند برای اینکه این قوم از اهمیت و ارزش تورات کتاب آسمانی که به آنها هدیه داده بود را گوش زد کند، کوه طور را از جا کند و بالای سر آنها برد و از آنان پیمان گرفت که باید با قدرت و عزمی جزم دستورات او را اجرا کنند اما آنان بعد از این واقعه به تنها چیزی که اهمیت ندادند دستورات خدا در تورات بود.

و کتاب خدا را متروک کردند، از این رو خداوند آنها را لعن کرد و آنها به غضب خدا گرفتار شدند.

آیا ما از انحرافات و اشتباهات قوم یهود (نژاد پرستی و متروک کردن کتاب آسمانی) عبرت می گیریم یا ما هم روزی به حسرتی که آنان دچار شدند، دچار می شویم؟؟؟

در قرآن داریم: اگر شما نیکوکار باشید رحمت خدا شامل حال شما می شود. گاهی افرادی غم دیگران برایشان مهم نیست، این فرد نیکوکار نیست. کسی که خیرخواهی می کند، خدا دست فرزند او را در حوادثی می گیرد.

دومین عاملی که باعث شد قوم یهود به غضب خداوند گرفتار شود کم ارزش شمردن و بی تفاوتی آنها نسبت به دستورات خدا در تورات بود، خداوند برای اینکه این قوم از اهمیت و ارزش تورات کتاب آسمانی که به آنها هدیه داده بود را گوش زد کند، کوه طور را از جا کند و بالای سر آنها برد و از آنان پیمان گرفت که باید با قدرت و عزمی جزم دستورات او را اجرا کنند اما آنان بعد از این واقعه به تنها چیزی که اهمیت ندادند دستورات خدا در تورات بود

همه چیز در زندگی به هم ربط دارد!

در زندگی همه چیز به یکدیگر ربط دارد. یک زمانی شما می توانید کاری بکنید ولی نمی کنید و می گویید که به من ربطی ندارد، این نیکوکاری نیست. کسی که چاه می کند اول خودش در آن می افتد. ما باید قلب مان را درست کنیم. در قرآن خدا تا پنج مورد مثل خورشید و ماه و... قسم خورده است ولی در مورد خودسازی یازده قسم خورده است که اگر خودت را پاکسازی کردی، رستگار می شوی.

ما باورنمی کنیم که بخشی از تلخی ها بخاطر خودمان است یعنی من ندادم و خدا از من گرفت. در قرآن نمونه های زیادی داریم. باغی میوه های زیادی داشت و صاحب باغ مقداری از آنرا به فقرا می داد. صاحب باغ فوت کرد و بچه های باغبان برای اینکه به فقرا میوه ندهند دیوار کشیدند تا آنها را سحر بچینند ولی صبح که آمدند دیدند که باغ خاکستر شده است .ارحم ترحم: رحم کنید تا به شما رحم کنند.


نتیجه اینکه:

قهر و غضب با معنی مصطلح در عرف ما انسان ها متفاوت است، غضب در انسان توأم با تغییر و تحول در اخلاق و رفتار انسان می شود اما در خداوند چون تغییر و تحول و تاثیر و تاثر معنی ندارد به معنی عقاب الهی است، عقاب الهی نیز همان آثار گناهان خود شخص است؛ هر گناهی که انسان مرتکب می شود اثر خاصی دارد که در وجود و روح او می گذارد این اثر عقوبت الهی است که متصف به قهر الهی می شود همچنانکه در این دنیا برخی اعمال آثار بدی بر وجود انسان می گذارند. می دانیم که فرو بردن سوزن در چشم مساوی است با کوری و تاریکی که اثر فرو رفتن سوزن در چشم کوری است، در این جا نیز اثر گناه دوری از رحمت واسعه خداوند است وقتی بنده ای از بندگان خداوند از دستور حضرت حق سرپیچی می کند اثرش دوری از رحمت خداست نه اینکه خداوند خود بخواهد بر آن فرد غضب کند بلکه اثر گناه دوری فرد از رحمت واسعه الهی است.

بخش قرآن تبیان

منابع:

سایت حوزه

بیانات حجت الاسلام قرائتی در برنامه سمت خدا