تاریخ نگارش : چهاردهم دي 1391

قرآن در نگاه رهبر فرزانه انقلاب اسلامی
علیرضا یعقوبی سورکی

1. امروز، هر کس که در هر نقطه از این کشور؛ یک آیه از قرآن را برای مردم تبیین کند، به نظام جمهوری اسلامی کمک کرده است.
2. من اطمینان دارم اگر حرکت قرآنی در کشور ما همین طور موج بردارد و گسترش پیدا کند… این نظام مقدس اسلامی، پایه‌هایش آن‌چنان مستحکم خواهد شد که هیچ قدرتی، نه امروز و نه در آینده، نخواهد توانست اندک تزلزلی در آن به وجود آورد.
3. ما باید به چشمه‌ی جوشان معارف و هدایت قرآن دست یابیم، قرآن را بفهمیم، در آن تدبر کنیم

 کلید واژه : قران / رهبرفرزانه/ نگاه/
 ناشر : مقاله - علیرضا یعقوبی

قرآن در نگاه رهبر فرزانه انقلاب اسلامی

1. امروز، هر کس که در هر نقطه از این کشور؛ یک آیه از قرآن را برای مردم تبیین کند، به نظام جمهوری اسلامی کمک کرده است.
2. من اطمینان دارم اگر حرکت قرآنی در کشور ما همین طور موج بردارد و گسترش پیدا کند… این نظام مقدس اسلامی، پایه‌هایش آن‌چنان مستحکم خواهد شد که هیچ قدرتی، نه امروز و نه در آینده، نخواهد توانست اندک تزلزلی در آن به وجود آورد.
3. ما باید به چشمه‌ی جوشان معارف و هدایت قرآن دست یابیم، قرآن را بفهمیم، در آن تدبر کنیم، آن را محور بحث و فحص سازیم و در اعماق آن غور کنیم.
4. قرآن هنوز در جامعه‌ی ما، یک امر عمومی نشده است.
5. همه به قرآن عشق می‌ورزند و احترام می‌کنند؛ اما عده‌ی کمی همواره آن را تلاوت و عده‌ی کمتری در آن تدبر می‌کنند.
6. در گام اول باید جوانان و نوجوانان را با متن و ترجمه‌ی قرآن آشنا کرد و از شربت گوارا و حیات‌بخش قرآن، به ذائقه‌ی آنان چیزی چشانید.
7. در مراکز دولتی و ادارات و دانشگاه‌ها، همه را به پیروی از تعالیم نورانی قرآن تشویق نمایید.
8. کتاب خدا در میان مردم حضور واقعی بیابد و آموختن و تدبر و تعمق در آن، برای همه بخصوص جوانان و نوجوانان، امری رایج و دائر گردد.
9. مسؤولیت علما و آگاهی و نویسندگان و گویندگان و رسانه‌ها‌ی عمومی (برای حضور واقعی قرآن در میان مردم) بسی مهم و خطیر است.
10. در کشوری که مردمش معتقد به اسلام هستند، نمی‌شود قبول کرد، احدی از آحاد مردم ـ غیر از اطفال بسیار کوچک ـ باشند که نتوانند قرآن را بخوانند.
11. باید همه قرآن را بلد باشند.
12. همت را بر این مسأله بگمارید که تمام مردم بتوانند قرآن را یاد بگیرند ... این، مقدمه برای فهم قرآن است.
13. وقتی که انس عمومی با قرآن باشد، فهم قرآن ممکن و آسان است.
14. چه قدر خوب است که سرگرمی جوانان و نوجوانان و کودکان ما، انس با قرآن و آیات الهی قرآن و آموختن قرآن باشد.
15. روخوانی و تلاوت قرآن را باید همه بتوانند انجام دهند. یعنی به دست هر کس قرآن می‌دهید، باید بتواند آن را باز کند و صحیح و درست بخواند.
16. تلاوت‌های قاریان، با این صداهای خوش که بحمدالله روزبه‌روز در حال رشد است، نقش خوبی در عمومی کردن تلاوت قرآن دارد.
17. وقتی که یک جوان یا نوجوان یا قاری استاد، قرآن را به صورت خوبی تلاوت می‌کند، آحاد مردم تشویق می‌شوند که به قرآن نزدیک شوند و آن را تلاوت کنند.
18. باید ترجمه قرآن آنقدر رواج پیدا کند که تا وقتی آیه‌ای تلاوت شد، معنای آن هم فهمیده شود. این، کلید است. این، درِ اوّل است. اگر این در را باز کردیم، بقیه‌ درهای استفاضه و استفاده از قرآن باز خواهد شد.
19. شما اگر معنای قرآن را ندانید، نمی‌توانید در آیه‌ای که بناست تلاوت کنید، تدبّر داشته باشید، نکاتش را متوجه شوید و ظرایف آن را به دست آورید.
20. انس با قرآن، معرفت عمومی یک کشور را بالا می‌برد.
21. قرآن، همه چیز ماست؛ نور است.
22. در طول هشت سال جنگ، زیر آتش توپ و تفنگ، جوانانی را در جبهه‌ها داشتیم که به مجردی که بر زمین می‌نشستند و اندک فراغتی پیدا می‌کردند، قرآنشان را باز می‌کردند و مشغول تلاوت می‌شدند.
23. رابطه با قرآن را روز‌به‌روز بیشتر کنید.
24. در خانواده‌ها عطر قرآن را در فضا منتشر کنید.
25. دشمن نمی‌خواهد مسلمانان آیات قرآن را مثل عَلَم در دست بگیرند؛ چون قرآن تکلیف‌‌ها را معین کرده است؛ تکلیف مسلمانان را، تکلیف جهاد را، تکلیف زندگی اسلامی و مرگ اسلامی را.
26. هدف ما این است که ملت ما به معنای حقیق کلمه، قرآنی بشوند.
27. مگر می‌شود ملتی خود را مسلمان بداند، اما قرآنی نباشد؟!
28. قرآنی شدن هم فقط به ظواهر و تلاوت قرآن و این چیزهایی که بیشتر چشم را می‌نوازد و مقابل چشم می‌‌آید، نیست؛ قرآنی شدن به این است که ملت با قرآن آمیخته بشود، به قرآن عمل کند و معرفت قرآنی را به طور کامل به دست بیاورد.
29. اسم اسلام، تفاخر به اسلام و ادعای مسلمانی همه جا هست، آنچه ما به آن نیاز داریم، آمیخته شدن به معارف قرآن و عمل به قرآن است که این، مسلمانی واقعی است.
30. ما می‌خواهیم که ملت ما قرآن را بتوانند درک کنند و ازآن استفاده کنند.
31. ملتی با معرفت قرآنی آشنا بشود، بسیاری از کارها برای او آسان خواهد شد.
32. به همین مقداری که ملت ما درهای قرآن به روی خود باز کرد، ببینید چه تحولی در ملت ما به وجود آمد؛ ببینید چه عظمت و چه عزتی ملت ما پیدا کرد!
33. اگرحرکت به سمت قرآن به شکل کاملی انجام بگیرد، آن وقت این ملت همان چیزی خواهد شد که قرآن کریم خبر داده است؛ «لتکونوا شهداء علی النّاس» و «کنتم خیر امّة اخرجت للنّاس».
34. مهم است که جوان‌های ما قرآن‌خوان بشوند و با صداهای خوش بتوانند قرآن را بخوانند. این فقط یک سرگرمی و یک تفنن نیست؛ یک کار اصولی است.
35. . امروز که بذر انس با قرآن در بین جوان‌ها پاشیده شد، سال‌ها بعد نتیجه‌ی نهایی خودش را ظاهر خواهد کرد.
36. ان شاءالله کار به جایی برسد که عمده‌ی جوان‌های ما با قرآن انس بگیرند، آن وقت جامعه به هدف‌های قرآن هم نزدیک و دل او با قرآن آشنا خواهد شد.
37. خواهش می ‌کنم پدر و مادرها به فرزندان کوچکشان، قرآن را یاد بدهند، اهتمام بورزند.
38. باید قرآن در سینه‌ها باشد، تا در دل‌ ها نفوذ کند، تا در محیط جامعه تحقق پیدا کند.
39. هدفتان، اْنس عمومی مردم با قرآن به معنای صحیح و حقیقی کلمه باشد.
40. لازم است در کارهایی که می ‌خواهیم عمومی شود چند نفر و عدّه‌ ای باشند که به عنوان نمونه‌های برجسته و قهرمان شناخته شوند.
41. آن کاری که در سطح عموم می‌خواهید بکنید، باید این باشد که دل ‌ها با قرآن چفت شوند؛ دل‌ ها با قرآن بیگانه نباشند.
42. عموم مردم باید طوری باشند که وقتی حوادث زندگی پیش می ‌آید، بتوانند آیه قرآن را شاهد بیاورند.
43. هر روز قرآن بخوانید و سعی کنید با آن مأنوس شوید و آن را بیاموزید و دریابید.
44. مهم، قطع رابطه نکردن با قرآن است. چه نیم صفحه و یک ورق بخوانید، چه یک «حزب» و یا یک «جزء». رابطه نباید قطع شود.
45. همه، هرچقدر وقت، همّت و حوصله دارند، باید قرآن بخوانند.
46. هر روز باید قرآن بخوانید. بعد از نماز صبح، یا آخر شب که می‌خواهید بخوابید و یا وسط روز، خواندن مقداری از قرآن لازم است.
47. خواندن قرآن، به تنهایی کافی نیست؛ باید معنای آن را هم بفهمید.
48. پرداختن به معنای قرآن در کنار الفاظ آن، اْنس با قرآن را بیشتر می‌کند.
49. وقتی معنای قرآن را فهمیدید، می‌توانید تدبّر کنید و روی کلمات قرآن بیندیشید و با همین فکر، یک دنیا معرفت نصیبتان می‌شود.
50. اگر در همین زندگیِ دنیا، با قرآن مأنوس و محشور باشید، در قیامت هم با قرآن محشور خواهید شد.
51. ما باید عربی را چنان بیاموزانیم که دانش‌آموزان ـ و لو هیچ قاعده‌ای را هم ندانند ـ وقتی متن را می‌خوانند، معنایش را بفهمند؛ و این کاملاً ممکن است.
52. اگر بخواهید قرآن در خانه ‌ها، بین بچه ‌ها، بین بزرگ ‌ها و بین زن و مرد رواج پیدا کند، بایستی قهرمانان قرآنی را احترام کنید.
53. قدم اول، آشنایی با متن قرآن است.
54. قرآن خواندن را رها نکنید.
55. تأمل در آیات این است که انسان با هر آیه‌ ی قرآن، مثل سخن سنجیده ‌ای که کسی با انسان حرف می‌ زند، مواجه می ‌شود.
56. وقتی کسی در این کشور مطلبی گفت، کسی بتواند با آشنایی با قرآن، تشخیص بدهد که این حرف، غلط یا درست است؛ آن وقت ما با قرآن، آشنا هستیم و فرهنگی قرآنی بر زندگی ما حاکم است.
57. تأمل و تدبر در آیات قرآنی، بتدریج فضای فرهنگی مطلوب را در جامعه ‌ی ما به وجود خواهد آورد و تا آن روز، هنوز ما راهی طولانی در پیش داریم.
58. باید تعلیم قرآن را در سه مقطع پیگیری کنید: مقطع روخوانی قرآن، مقطع روان‌خوانی قرآن، مقطع فهم مفاهیم قرآن.
59. در مقطع روخوانی قرآن، برای این که بچه، قرآن را یاد بگیرد، لزومی ندارد که داستان‌های قرآن را ذکر کنید. داستان‌ها را بگذارید برای کتاب‌های تاریخ و دینی؛ دانش‌آموز در فراگیری روخوانی قرآن متمرکز شود.
60. مقطع دوم، مقطع روان‌خوانی قرآن است؛ یعنی دانش‌آموز بتواند راحت قرآن را بخواند.
61. قبل از انقلاب، در مشهد جلسات گوناگونی داشتیم که از جمله، جلسه قرآن در مسجد کرامت بود. در آن جا گاهی اوقات برای جوان‌ها واژه‌های قرآنی را شرح می‌دادم. یک آیه قرآن را می‌خواندم، می‌پرسیدم آیا معنای آن را می‌فهمید یا نه. مثلاً در خصوص آیه‌ی «وَلَنَبْلُوَنَّکُمْ بِشَیٍْ مِنْ الْخَوْفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِنْ الْأَمْوَالِ وَالْأَنفُسِ وَالثَّمَرَاتِ بقره 155) می‌گفتم من فقط «وَلَنَبْلُوَنَّکُمْ» را برای شما معنا می‌کنم ـ چون شما معنایش را نمی‌دانید ـ سایر واژه‌ها را خودتان معنا کنید؛ چون بسیار ساده است.
62. اگر ما بتوانیم کاری کنیم که دانش‌آموزان معنای کلمات پْرتکرار قرآن را یاد بگیرند، چقدر به درک مفاهیم توسط آن‌ها کمک شده است.
63. تمسک به قرآن، فقط تلاوت قرآن نیست؛ قرآن باید در عمل و زندگی و رفتار و منش ما و حرکت عمومی امت اسلام تجسم پیدا کند.
64. انس با قرآن، تلاوت قرآن و حفظ قرآن لازم است؛ اما هدف نهایی، تمسک به قرآن است؛ آن هم در متن زندگی.
65. قرآن را همیشه و هر روز بخوانید ـ ولو کم ـ با توجه به معنا بخوانید و در مفاهیم قرآنی تدبر و تفکر کنید. به تفاسیر مختصر، در حد وسع ـ به قدری که مجال دارید ـ حتماً نگاه کنید.
66. قرآن انسان را بصیر می‌کند؛ نسبت به معارف الهی، انسان را آگاه می‌کند؛ از اشتباه کردن انسان جلوگیری می‌کند و در بسیاری از موارد، راه را به انسان نشان می‌دهد.
67. با قرآن باید مثل آینه مواجه شد؛ پاکیزه، براق و بی‌زنگار تا قرآن دل دل ما منعکس شود.
68. قرآن باید در جان ما انعکاس پیدا کند؛ این همیشه و برای همه نیست؛ برای کسانی است که دلشان را با صفای باطن پاکیزه کنند؛ با ایمان؛ با باور و با قبول با قرآن مواجه شوند.
69. کسانی که دل معاند دارند، بنای برنشنیدن و نفهمیدن دارند، نوای قرآن، کلام قرآن و پیام قرآن در دل‌ آنها اثری نمی‌کند.
70. . عقیده‌هایی که بر اثر چالش‌های موجود مادی دنیا در دل و جان انسان به وجود آید، سرانگشت حکمت قرآنی می‌تواند همه‌ی این عقده‌ها را باز کند.
71. [حکمت قرآنی] دل‌ها را باز می‌کند؛ شرح صدر می‌دهد، امید می‌دهد، نور می‌دهد، عزم راسخ برای حرکت در صراط مستقیم می‌دهد.
72. تلاوت قرآن با تأمل و تدبر، اثر می‌بخشد. تلاوت قرآنی مطلوب است که انسان، با تدبر بخواند و کلمات الهی را بفهمد.
73. اگر انسان لغت عربی را بلد باشد و آنچه را هم که بلد نیست، به ترجمه مراجعه کند و در همان تدبر کند؛ دو بار، سه بار، پنج بار که بخواند، انسان فهم و انشراح ذهنی نسبت به مضمون آیه پیدا می‌کند که با بیان دیگری حاصل نمی‌شود؛ این را تجربه کنید.
74. انسان بار اول وقتی مثلاً ده آیه‌ی مرتبط به هم را می‌خواند، یک احساس و یک انتباه دارد؛ بار دوم، پنجم، دهم که همین را با توجه می‌خواند، انتباه دیگری دارد؛ یعنی انسان انشراح ذهن پیدا می‌کند. هرچه انسان بیشتر انس و غور پیدا کند، بیشتر می‌فهمد.
75. یکی از راه ‌هایی که عمق در اعتقادات انسان، در مبانی فکری انسان، در روح انسان، در ایمان انسان ایجاد می ‌کند، انس با قرآن است.
76. هرچه بیشتر با قرآن اُنس پیدا کنید، دلبستگی‌تان به آن بیشتر می‌ شود.
77. قرآن مثل یک دریای عمیق است. در سطح، انسان چیزهایی را می‌بیند؛ اما اگر کسی اهل غوّاصی باشد، در عمق چیزهای تازه‌ای مشاهده می‌کند.
78. هر چه باعماق قرآن بیشتر فرو بروید، حقایق بیشتر، چیزهای تازه‌تر و مطالبِ خیره‌کننده‌تری در آنجا مشاهده می‌کنید؛ و این البته به برکت انس با قرآن حاصل می‌شود.
79. قرآن باید خوب ترجمه شود.
80. باید قرآن با ترجمه‌های متعدد منتشر شود. تعدد و تکرار، هیچ ایرادی ندارد و زیادی نیست.
81. اگر ما 10 ترجمه‌ی خوبِ قرآن هم داشته باشیم، زیاد نیست؛ زیرا هر کسی با مذاق و سبک فکر و سطح معلومات خود، از یکی از آنها خواهد توانست استفاده کند.
82. بخصوص قاریان که قرآن را با صدای خوش تلاوت می‌کنند، آن قسمتی را که می‌خوانند، حتماً ترجمه‌اش را بفهمند و بدانند که بدون دانستن ترجمه‌ی قرآن، قادر به تلاوت خوب نخواهند بود.
83. ترجمه‌ی شعری قرآن اصلاً کار موفقی نیست! چون قوام قرآن به چیزهایی است که معلوم نیست بتوان آنها را با تخیل مناسب شعر بیان کرد. شعر محدودیت دارد و نمی‌توان هر مضمونی را با شعر بیان کرد.
84. اُنس با قرآن، باید به این صورت باشد که در کلمات قرآن تعمق کنید و بکوشید مفاهیم قرآن را دریابید.
85. برای غوطه ‌ور شدن در اعماق اقیانوس قرآن،‌ بی ‌‌شک راهنمایی کسانی لازم است که قرآن، خود را به آنها داده و گوهرهای خود را در اختیار آنها گذاشته است. یعنی در درجه‌ ی اوّلْ ائمه معصومین و پس از آنها، عارفان به معارف قرآنی.
86. سعی کنید در درجه اوّل، عبارات قرآن را بفهمید؛ چون زبانی غیر از زبان شماست. بعد از این که عبارت را فهمیدید ـ آن چنان که یک عرب زبان می‌فهمد ـ آن وقت نوبت این است که در قرآن غور و تدبّر کنید.آن وقت قرآن زیبایی‌های خودش را به شما نشان خواهد داد و انسان را حیرت‌زده خواهد کرد.
87. شما به برکت قرآن و تدبّر در قرآن، مقوله‌ی معرفت و مقوله‌ی نورانیت را پیدا می‌کنید.
88. برای اینکه جامعه‌ای به وجود بیاوریم که هم از لحاظ مادّی، علمی و صنعتی دچار عقب‌ماندگی نباشد، پیشرو باشد و بر روی زندگی اثرگذار باشد و در عین حال از لحاظ معنویت دچار آفت‌های معنوی ـ که امروز غرب دچار آن است ـ نباشد، قرآن و عمل به آن لازم است.
89. ترتیبی بدهید که بشود بچه‌ها را از کوچکی در دبستان تشویق به حفظ قرآن کنند ـ البته مجبورشان نکنند ـ جایزه بدهند.
90. مسأله‌ی حفظ را خیلی جدی بگیرید. متأسفانه ما و بچه‌هایمان، حفظ قرآن نداریم.
91. [خطاب به قاریان:] تلاوتتان را روز به‌ روز بهتر، قوی ‌تر، صحیح ‌تر و با خصوصیات جاذبه‌آفرین همراه‌ تر کنید.
92. ما اگر بخواهیم همه با قرآن انس بگیرند، باید تلاوت قرآن را در جامعه باب کنیم. اگر من این قدر به خواندن شما قاریان عزیز تکیه می‌کنم و به آن اهمیت می‌دهم، برای همین است.
93. اگر تالیان کلام‌الله در جامعه توانستند با زمزمه‌ی ملکوتی و صحیح و پُرجاذبه، این آیات کریمه را تلاوت بکنند، دل مردم با قرآن انس می‌گیرد و به قرآن نزدیک می‌شود.
94. تلاوت قرآن به شکل ممتاز و با صدای خوش و باآهنگ درست و خوب، مشوق گرایش عمومی به قرآن، با دل‌ها و جان‌ها و فکرهاست.
95. اگر چه همه‌ی آیات کریمه‌ی قرآن نور است، اما امروز جوانان به بخشی از آیات قرآن خیلی احتیاج دارند و آن، چیزهایی است که عزت اسلام و عزت جامعه‌ی اسلامی و توحید عملی جوامع اسلامی در آنهاست. جوانان ما در همه جای دنیای اسلام بایستی این گونه آیات را روان و حفظ باشند و از آنها درس بگیرند.
96. آیاتی که معنایش حاکمیت عملی اسلام بر زندگی جوامع است، بایستی همه‌ی مردم آنها را یاد بگیرند.
97. ما به عشق قرآن و به برکت قرآن زنده هستیم.
98. ترجمه و حفظ جزو چیزهای بسیار لازم برای قاری است.
99. اگر قرآن را با توجه خواندید، در مستمع نفوذ می‌ کنید؛ قلب مستمع شما تکان می‌ خورد. او حس می‌ کند که شما از ته دل می‌ خوانید.
100. برادران قاری! باید رشد کنید. اولاً صوتتان را کامل کنید. صوت ـ مخصوصاً آن صداهای جوهردار ـ می‌تواند قوی و بهتر و خوب شود. ثانیاً صحیح خواندن را جدی بگیرید. شما باید صحیح بخوانید.
101. برادران قاری، هر آیه، هر قسمتی را که می‌خواهند بخوانند، حتماً سعی کنند معنا و ترجمه‌ی آن قسمت را یاد بگیرند؛ این در تلاوت هم تأثیر می‌گذارد. وقتی شما معنا را می‌دانید؛ یک جور حرف می‌زنید، وقتی معنا را نمی‌دانید، جور دیگری حرف می‌زنید. بفهمید که دارید به مخاطبتان چه می‌گویید.
102. ذکر خدا در این تلاوت‌ها و فهم آیات خدا دل‌ها را منقلب کند. این موعظه‌ها از هر موعظه‌ای بهتر است.
103. کلام خدا از هر موعظه‌ای بالاتر است. وقتی که ما احتیاج به موعظه داریم، کدام زبان رسا‌تر و بلیغ‌تر و گویاتر از زبان کلام‌ الهی، این قاری ما بخوانند، ما هم بشنویم و بفهمیم و از موعظه لذت ببریم.
104. باید هم قاری، هم مستمع بفهمند که چه دارد خوانده می‌شود.
105. خوش ‌خوانان قرآن، پرچم ‌ها و عَلَم ‌هایی هستند که بقیه ‌ی افراد را به سمت تلاوت قرآن سوق می‌ دهند.
106. شما وقتی تلاوت می ‌کنید، اگر تلاوت صحیح و خوب و همراه با رموز و فنون هنری تلاوت باشد، هرکسی را که با قرآن آشناست، به قرآن شایق‌تر (شوق بیشتر) می‌کند و هر کسی که معنای قرآن را می‌فهمد، به تدبّر وادار می‌کند.
107. ما احتیاج داریم که در داخل کشور قرّایی پیدا بشوند که در قرائت صاحب سبک باشند.
108. ما باید به آن جا برسیم که وقتی قاری ما شروع به خواندن می‌کند، کیفیت ادا و بیان کلمات قرآنی توسط او به گونه‌ای باشد که حضار به همان اندازه که با زبان عربی آشنا هستند، تحت تأثیر قرار بگیرند؛ که هدف اصلی قرائت هم همین است.
109. قاری قرآن در سنین بالا و تا وقتی که واقعاً از کار نیفتاده باشد ـ اگر خودش را حفظ کند ـ می‌تواند قرآن‌خوان خوبی باقی بماند.
110. [خطاب به قاریان] باید معنای آیه‌ای را که می‌خوانید بفهمید و گرنه هرچه هم از آن کسی که درست خوانده، تقلید کنید، باز گوشه‌ای از آن ممکن است خراب درآید.
111. خوشبختانه امروز ترجمه‌های بسیار خوبی هم وجود دارد. ترجمه‌ها را بگیرید و نگاه کنید. همان تکّه‌ای که می‌خواهید بخوانید، بدانید چه می‌‌خوانید.
112. یکی از آداب و شرایط قرائت قرآن، صدای خوب است که اختیاری نیست. البته صدا، با تربیت خوب‌تر می‌شود. هر صدایی که جوهری داشته باشد، وقتی زیاد به کار گرفته شود، روان، صاف، صیقل‌زده و بسیار خوب می‌شود. بعد از صدا، همین لحن قرآنی است؛
113. قرّا اصلاً اصرار نداشته باشند که نشان دهند نفس ‌شان زیاد است. این نفس بلند برای آنجایی لازم است که اگر آیه را قطع کنید، معنا خراب می‌شود. آنجاست که نفس بلند خوب است.
114. ببینید کجا بایستی آیه را کوتاه کرد، کجا باید وقف کرد؛ کجا بایست با وقف، معنایی را نشان داد یا با تکرار، معنایی را نشان داد و گاهی با یک کلمه، یک معنایی را رساند؛ این‌ها را باید رعایت بکنید.
115. در این مدایح و مدیحه‌سرایی‌ها به اشعار قوی و خوش مضمون شعرای بزرگ، توجه بشود.