إِنَّ شَرَّ الدَّوَابِّ عِنْدَ اللَّهِ الَّذینَ کَفَرُوا فَهُمْ لا یُؤْمِنُونَ 55
بدترین جنبندگان و جاندارانی که بر روی کره زمین در گشت و گذارند ، کسانی هستند که بر کفر و حق ناپذیری و بیداد خود پافشاری ورزیده و ایمان نمی آورند .اینان درحکم و علم خدا و در پیشگاه او بدترین جنبندگانند.این آیه مبارکه ، در حقیقت از آینده و غیب خبر می دهد و روشن می سازد که کفر گرایان تا هنگامه مرگ ایمان نخواهند آورد ، و همین گونه هم شد الَّذینَ عاهَدْتَ مِنْهُمْ ، همان کفر گرایان و شرک گرایانی که با آنان پیمان دوستی و همزیستی بستی و آنان امضاء کردند ثُمَّ یَنْقُضُونَ عَهْدَهُمْ فی‏ کُلِّ مَرَّةٍ وَ هُمْ لا یَتَّقُونَ ، آنگاه پیمان خود را شکستند ، و هر چه با آنان پیمان همزیستی به امضاء بر سانی باز هم پیمان شکنی می کنند و از عهد شکنی و یا عذاب خدا نمی هراسند فَإِمَّا تَثْقَفَنَّهُمْ فِی الْحَرْبِ فَشَرِّدْ بِهِمْ مَنْ خَلْفَهُمْ لَعَلَّهُمْ یَذَّکَّرُونَ ، آنچه آمد دیدگاه گروهی از جمله ( ابن عباس ،سعید بن جبیر ) در تفسیر آیه است ، اما به باور (زجاج ) منظور این است که آنان را به گونه ای کیفر کن که کسانی که از پی آنان به آهنگ تجاوز و قانون شکنی می آیند و کمین کرده اند پراکنده شوند . پاره ای نیز واژه ( شرد ) را به معنای ( شنواندن ) گرفته اند ، چرا که در اشعار عرب به این مفهوم آمده است لَعَلَّهُمْ یَذَّکَّرُونَ باشد که آنان به خود آیند و درس عبرت گیرند واز این کار های زشت و ظالمانه دست کشند وَ إِمَّا تَخافَنَّ مِنْ قَوْمٍ خِیانَةً فَانْبِذْ إِلَیْهِمْ عَلی‏ سَواءٍ و اگر گروهی از کسانی که با آنان پیمان همزیستی بسته ای ، روشن و آشکار به جنگ با شما بر نخاسته اند ، اما علایم نشان می دهد که گویی درراه عهد شکنی هستند هستند و هر لحظه بیم آن میرود که خیانت ورزند ، واز خیانت و پیمان شکنی آنان در امان نیستی ، دراین صورت پیمان خود را نادیده گیر و به آن گروه اعلان کن که تو نیز با آنها پیمانی نداری ، تا هردو در نداشتن عهد و پیمان یکسان گردید . و پیش از اعلان نادیده گرفتن پیمان خود با آنان به دلیل خیانت شان ، مبادا به آنان یورش برید که به شما نسبت عهد شکنی و خیانت دهند . پاره ای می گویند : منظور از عَلی‏ سَواءٍ این است که اگر در میان تو و آن گروه پیمانی بدون ضمانت مالی امضا شده است ، به آنان اعلام کن که بدلیل خیانت شما پیمان به پایان رسیده است . و اگر پیمان همراه با ضمانت مالی بسته ای نخست حقوق مالی آنان را بپرداز و آنگاه پایان پیمان خویش با آنان را به دلیل رفتار خائنانه آنان اعلان کن ، در این صورت است که کار تو بر اساس عدل و برابری و جوانمردی است إِنَّ اللَّهَ لا یُحِبُّ الْخائِنینَ چرا که خدا خیانتکاران را دوست نمی دارد از این رو پیش از اعلان پایان یافتن عهد و پیمان به دلیل خیانت آنان ، هر گز بر ضد آنان به پیکار مپرداز که این خیانت است .

ذوی العقول ساجد حضرت احدیتند از روی طوع ورغبت و طاعت و عبادت و غیر ذوی العقول بر سبیل تسخیر و عدم ابا از تدبیر ملک قدیر یا از روی دلالت کردن آنها به ذل و خضوع خود بر عظمت مدبر وجود و صانع خود که مستجمع جمیع صفات کمال است که به جهت آن مستحق عبادت و سجود است .واز مجاهد مروی است هر که سجده نکند خدا را سایه او به سجده قیام نماید کقوله تعالی :وظلالهم بالغدووالاصال .در فتوحات این را سجده مشاهده و اعتبار گفته است و فرموده است : که از همه اشیاء ،غیر آدمیان را تبعیض نکرده پس بنده باید که مبادرت نماید به سجده تا از کثیر اول باشد که اهل سجده و اقترابند نه از کثیر ثانی که مستحق عذاب و عقابند.