علیرضا روحی، مدیر گروه تاریخ و فرهنگ و تمدن اسلامی دانشگاه علوم اسلامی رضوی، در گفت‌وگو با خبرگزاری قرآنی ایران(ایکنا) با اشاره به شبهه شهادت یا رحلت حضرت علی‌بن موسی الرضا(ع) اظهار کرد: مأمون خلیفه زمان حیات و شهادت امام رضا(ع) از حیله بسیار بالایی برخوردار بوده است، به‌گونه‌ای که افراد زیادی از مخالفان و حتی موافقان خود را از میان برمی‌داشته، بدون این‌که کوچک‌ترین اثری از قتل در ایشان پدیدار شود.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم اسلامی رضوی با بیان این‌که این مطلب در مورد نحوه شهادت امام رضا(ع) نیز به‌وضوح مشاهده می‌شود، خاطرنشان کرد: دلیل بر شبهه نحوه وفات حضرت رضا(ع) اختلاف آرایی است که در منابع تاریخی وجود دارد و برخی از منابع نحوه رحلت امام(ع) را به مرگ طبیعی دانسته‌اند. این در حالی است که وقتی منش حکومتی مأمون مورد بررسی قرار می‌گیرد، کاملاً مشهود است که مأمون افراد بسیاری را با این روش از میان برداشته است.
این محقق و پژوهشگر با تأکید بر این‌که مأمون بسیاری از سرداران سپاه خود را که مدت مدیدی تحت امر وی خدمت می‌کردند، به قتل رساند، عنوان کرد: مأمون با روشی زیرکانه و مخفیانه بسیاری از نزدیکان، اطرافیان، سرداران سپاه و کسانی‌ را که مدت‌ها خدمتگزار پدرش، هارون الرشید بودند و سپس تحت امر مأمون خدمت می‌کردند، کشت بدون این‌که هیچ‌گونه ردی از وی باقی بماند.

مدیر گروه تاریخ و فرهنگ و تمدن اسلامی دانشگاه علوم اسلامی رضوی با اشاره به نحوه مرگ طاهر بن حسین، امیر و والی خراسان که از جانب مأمون عهده‌دار حکومت آن دیار بود، افزود: افراد بیشماری همچون طاهر بن حسین در دستگاه مأمون به‌قتل رسیدند که هیچ‌گونه اثری از قتل در ایشان دیده‌ نمی‌شد، اما به‌طور قطع و یقین می‌توان گفت که مرگ این افراد به امر مأمون صورت گرفته است.
روحی با تأکید بر این‌که شهادت امام رضا(ع) نیز بدون هیچ شکی به‌دستور مأمون و توسط عمال حکومتی وی صورت گرفته است، تصریح کرد: مأمون با درکی زیرکانه از اقتضائات و شرایط موجود، با هرکس به‌گونه‌ای خاص برخورد می‌کرده است، به‌همین جهت افراد مختلف تا زمانی که مفید برای دستگاه حکومت وی بودند، از جانب مأمون از عزت و احترام خاصی برخوردار می‌شدند، اما به محض این‌که دیگر مفید به حال وی نبودند، سریعاً به‌طرز مشکوکی از بین می‌رفتند.
وی با بیان این‌که مأمون پس از بهره‌وری کامل از ماجرای ولایت عهدی امام رضا(ع) تصمیم به شهادت آن حضرت گرفت، ادامه داد: مأمون پس از این‌که با ماجرای ولایت عهدی توانست مردم را فریب دهد و از این طریق به حکومت خود مشروعیت بخشد، امام(ع) را به شهادت رساند. از جمله بهره‌برداری‌های مأمون از ولایت عهدی امام رضا(ع) آرام کردن قیام‌ها و شورش‌هایی بود که در گوشه و کنار حکومت وی برپا شده بود.
این محقق و تاریخ‌پژوه با اشاره به این‌که مأمون با قتل برادر خود بر تخت حکومت تکیه زد، خاطرنشان کرد: مأمون با پیشنهاد حکومت و ولایت عهدی به امام رضا(ع) وجهه نازیبایی را که از قتل برادر پیدا کرده بود، نزد مردم بازسازی کرد. همچنین از آنجا که حکومت مأمون در مرو بود و با حجاز کیلومترها فاصله داشت، با این پیشنهاد و به‌تعبیر صحیح‌تر با این بهانه امام(ع) را از حجاز به مرو آورد تا بتواند نظارت مستقیم بر ایشان و علی‌الخصوص اقدامات شیعیان و علویان داشته باشد.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم اسلامی رضوی با تأکید بر این‌که مأمون با پیشنهاد ولایت عهدی به امام(ع) توانست بزرگان و سران علویان را آرام نگه‌ دارد، عنوان کرد: با یک دقت نظر می‌توان این‌گونه تفسیر کرد که مأمون هم نگران حرکت جدی سیاسی از جانب امام رضا(ع) بود و هم این‌که مقاصد دیگری از طرح پیشنهاد ولایت عهدی به امام(ع) داشت و هنگامی‌که به این اهداف شوم خود دست یافت، تصمیم به شهادت امام رضا(ع) گرفت.

روحی با اشاره به لقب «عالم آل محمد(ص)» که به امام رئوف اختصاص دارد، اظهار کرد: همگان می‌دانیم که امام رضا(ع) از علم لدنی و الهی برخوردار بودند، اما میزان بروز این علم در زمان حیات ایشان، چه قبل از دوران امامت و چه در زمان امامت ایشان برای مردمان به‌خوبی آشکار بود. همچنین مأمون از آنجا که خود اهل علم و دانش بود، جلسات مناظره به دلایل مختلف به‌راه می‌انداخت تا به‌هر شکل بتواند شخصیت و جایگاه امام(ع) را نزد مردم متزلزل کند.
وی با بیان این‌که در تمام این جلسات نتیجه عکس حاصل مأمون می‌شد، خاطرنشان کرد: امام رضا(ع) حتی در جلساتی که با حضور فرق دینی مختلف برگزار می‌شد و افرادی همچون زرتشتیان، صابئیان، مسیحیان و یهودیان شرکت داشتند، حضور یافته و با استفاده از کتب هر دین و آئینی با ایشان به مناظره می‌پرداختند. شیخ صدوق (متوفی 381 هـ) در کتاب شریف و عالمانه خود با عنوان «عیون اخبار الرضا(ع)» در پایان جلد دوم، به‌خوبی این مناظرات را نقل کرده است.
مدیر گروه تاریخ و فرهنگ و تمدن اسلامی دانشگاه علوم اسلامی رضوی در پایان خاطرنشان کرد: بررسی مناظرات حضرت علی بن موسی الرضا(ع) در این کتاب، انسان را متوجه میزان علم امام(ع) حتی به دیگر ادیان می‌کند و دلیل این‌که امام(ع) ملقب به لقب «عالم آل محمد(ص)» شده بودند، همین جایگاه علمی است که ایشان در آن دوران برخوردار بودند.