جمله «إِنَّ رَبَّکَ یَقْضِی بَیْنَهُمْ یَوْمَ الْقِیامَةِ فِیما کانُوا فِیهِ یَخْتَلِفُونَ» اشاره است به اینکه اختلاف اهل کتاب، و اختلاط حق و باطل در بین آنان بى‏اثر نیست، و به زودى اثرش را خواهد کرد، و خداى تعالى در روز قیامت بین آنان داورى نموده، بر حسب آنچه که اعمالشان اقتضاء دارد جزایشان مى‏دهد. [ نظرات / امتیازها ]

در روایات آمده است که حادثه بنی اسرائیل برای شما مسلمانان نیز رخ خواهد داد، سوالاتی مطرح می شود از جمله آیا رخداد چنین چیزی ممکن است و در صورت امکان آیا چنین مساله ای برای مسلمانان رخ داده است یا خیر؟ برای درک بهتر ابتدا لازم است به سؤالی که آیا تاریخ تکرار پذیر است پاسخ داده شود.
آیا تاریخ تکرار می شود؟!
امام علی(علیه السلام) می فرمایند:حوادث عالم شبیه یکدیگرند و وقتی در گذشته حادثه ایی اتفاق افتاده باشد شبیه آن نیز در آینده اتفاق خواهد افتاد .
انسان می بایست به گزارش های تاریخی برای عبرت گیری توجه داشته باشد و بدون تحلیل و تبیین علل و عوامل رخدادها از کنار آنها تنها به عنوان یک قصه و داستان گذشتگان نگذرد. یا به عبارت دیگر انسان تاریخ را صرف روایت و در حال سکون نبیند؛ بلکه به عنوان مدل و نمونه زنده ‏اى از گذشته دریابد و تاریخ را از حصار گذشته به زمان حال بیاورد و بلکه آن را به زمان آینده نیز تعمیم دهد.       
این که چرا خداوند تا این اندازه به گزارش های تاریخی و تحلیل علل و عوامل رخدادها توجه می دهد. از آن روست که براساس آموزه های قرآنی، تاریخ تکرار شدنی است.
خداوند در آیات بسیاری ، به مسئله تکرار تاریخ با تکرار حوادث و رخدادهای مشابه توجه داده است.
قرآن مجید می‏فرماید: آیا گمان می‏کنید بدون آزمایش وارد بهشت می‏شوید و آن چه در گذشته اتفاق افتاده، برای شما پیش نیاید؟
در تحلیل قرآن همواره به این نکته توجه داده شده که همانندی اندیشه های انسان ها از مهم ترین و اصلی ترین علل و عوامل تکرار حوادث تاریخی است(بقره، آیه ۱۱۸).
بنابراین تا انسان ها جهان را یکسان تفسیر می کنند و رفتار مشابهی را بروز می دهند، رخدادها نیز تکرار می شوند. این تکرار هر چند از نظر زمان و مکان و امور جزئی دیگر تفاوت دارند، ولی تشابه آن تا آن اندازه است که می تواند رخدادها را همانند دانست.
امتحان انسان‌ها، تکرار مخالفت با انبیاء و حاکمیّت قوانین و سنّتهاى ثابت الهى از عوامل دیگر تکرار حوادث تاریخی است.
از مطالب بالا، پیرامون این موضوع که در روایات آمده است حادثه بنی اسرائیل برای شما مسلمانان نیز رخ خواهد داد در می یابیم که اولاً امکان این موضوع وجود دارد، البته معنای تکرار حوادث، آن نیست که از تمام جهات مثل هم باشند.
مثلاً ما مسلمان و آن‏ها از بنی اسرائیل اند؛ پیامبر آن‏ها موسی(ع) و پیغمبر ما محمد صلی الله علیه و آله است؛ آن‏ها در یک زمان بوده اند و ما در زمان دیگر، یعنی اگر از هر جهت مثل هم باشند، حداقل از جهت زمان، عین هم نخواهند بود اما می تواند جهات اشتراکی در این میان وجود داشته باشد.
دوما با توجه به آیات قرآن کریم و احادیث و روایات می توان گفت که این مساله بعد از رحلت پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله اتفاق افتاده است که در این جا قصد داریم از طریق این آیه شریفه و از نگاه تکرار پذیری تاریخ و با توجه به تاریخ صدر اسلام و آیات و روایات به بررسی آن بپردازیم.
«وَآتَیْنَاهُم بَیِّنَاتٍ مِّنَ الْأَمْرِ:و در امر دین‌، نشانه‌های‌ روشنی‌ به‌ آنان‌ عطا کردیم‌» به‌ بنی‌ اسرائیل‌ شرایع‌ و احکام‌ روشنی‌ عطا کردیم‌ یا به‌ آنان‌ درباره‌ بعثت‌ رسول‌ اکرم‌ صلّی الله علیه و آله و سلّم و شواهد نبوتشان‌، دلایل روشنی‌ عطا کردیم‌.
به مسلمانان هم قرآن عطا شد که پیامبر صلی الله علیه و آله به تبیین آن پرداختند و روش ها و مصداق ها را به روشنی مشخص کردند و به آنان‌ درباره‌ خلافت علی بن ابی طالب علیه السلام و شواهد امامتشان ، دلایل و حجت های روشنی‌ عطا نمودند. مانند آیه ولایت، آیه تبلیغ و آیه اکمال که بطور نمونه پیامبر صلی الله علیه و آله در واقعه غدیر خم با مراسمی علی بن ابی طالب علیه السلام را وصی و ولی خود منصوب کردند.
«فَمَا اخْتَلَفُوا إِلَّا مِن بَعْدِ مَا جَاءَهُمُ الْعِلْمُ: و اختلاف‌ نکردند مگر بعد از آن‌که‌ برایشان‌ علم‌ آمد» در مورد بیان‌ دین‌ و روشن‌ ساختن‌ معانی‌ آن‌ اما آنها علم‌ را که‌ موجب‌ از بین‌ رفتن‌ اختلاف‌ است‌، وسیله‌ ثبوت‌ و پدید آوردن‌ اختلاف ‌گرداندند.
و مسلمانان صدر اسلام هم بطور مثال علم و آگاهی دقیق در مورد خلافت پس از پیامبر صلی الله علیه و آله و مصداق آن پیدا کردند اما آنها علم را که موجب از بین رفتن اختلاف است وسیله پدید آوردن اختلاف گردانیدند (بطور نمونه، من کنت مولاه فهذا علی مولاه، مولا را به دوستی تنها تعبیر کردند) و همچنین سایر علم هایی که در مورد قرآن پیدا کرده بودند چون شان نزول ها را مایه اختلاف قرار دادند.
«بَغْیًا بَیْنَهُمْ: آن هم‌ از روی‌ تعدی‌ و رقابتی‌ که‌ در میان‌ خود» در طلب‌ ریاست‌ و از روی‌ رشک‌ و حسد و دشمنی‌ که داشتند.
و در بین مسلمانان هم این اتفاق افتاد وحسادت، جاه و مقام و.. مایه بروز اختلافات گردید و اسلام به هفتاد و چند فرقه تبدیل گردید اختلافاتی که باعث دور شدن جامعه از اسلام واقعی شد و ارزش‌های جاهلی دوباره شکل گرفت و کار به جایی رسید که نوه رسول خدا صلی الله علیه و آله را با لب تشنه ذبح نمودند و خانواده اش را به اسارت بردند امت اسلامی هم مسیر ضعف و انحطاط در پیش گرفت و وضعیت امروز کشورهای مسلمان هم تاسف بار است.
«إِنَّ رَبَّکَ یَقْضِی بَیْنَهُمْ یَوْمَ الْقِیَامَةِ فِیمَا کَانُوا فِیهِ یَخْتَلِفُونَ: بی‌گمان‌ پروردگارت‌ روز قیامت‌ میان‌ آنان‌ درباره‌ آنچه‌ که‌ در آن‌ اختلاف‌ می‌کردند از کار دین‌ فیصله‌ می‌کند» پس‌ نیکوکار را در قبال ‌نیکوکاری‌اش‌ و بدکار را در برابر بدکاری‌اش‌ جزا می‌دهد و اهل‌ حق‌ را از اهل ‌باطل‌ متمایز می‌گردند.
آری این همه بدبختی ها که بر سر مسلمانان وارد شد به خاطر آن اختلافات بوجود آمد خداوند عادل و حکیم روز قیامت بین آن ها به داوری می پردازد و نیکوکار و اهل حق را پاداش و اهل اختلاف و باطل را عذاب خواهد داد.
چنان‌که‌ ملاحظه‌ کردیم ؛ حادثه بنی اسرائیل برای مسلمانان صدر اسلام رخ داد و آن جهات اشتراکی در این میان وجود داشت مثل انحراف امت موسی (ع) بعد از غیبت چهل روزه ایشان و انحراف امت پیامبر صلی الله علیه و آله بعد از رحلت و رها کردن امیر المومنین علیه السلام. [ نظرات / امتیازها ]