" و به آن دو(موسی«ع» و هارون«ع») کتاب روشن و روشن کننده (موهبت تشخیص حق از باطل) عطا کردیم ".
توضیح:
مفسران " الْکِتابَ الْمُسْتَبینَ " را همان تورات دانسته اند که در بیان ، بلیغ بوده (بیضاوی، 1418، ج5، ص1 ، سیوطی، 1416، ج1، ص453) و احکام الهی از جمله حلال و حرام در آن به صورت واضح بیان شده است.(فیروزآبادی، بی تا، ج1، ص378 ، مغنیه، 1424، ج6، ص353 ، خطیب، 1383، ج1، ص549).
گرچه برخی معتقدند ایتای کتاب به حضرت هارون(ع) در این آیه مجازی است و از آنجا که ایشان یاور حضرت موسی(ع) در رسالت بوده، ایتای کتاب در مورد ایشان نیز به کار رفته است(ابن عاشور، بی تا، ج23، ص5).
ولی باید به دو نکته توجه داشت:
اول این که در آیه ی مذکور کتاب همراه با صفت " مُسْتَبینَ " آمده است. مُسْتَبینَ از ریشه ی "بَ یَ نَ " به معنای قطع (فراهیدی، 1410، ج8، ص380)، جدایی و دوری از چیزی (ابن فارس، 1399، ج1 ، ص32) و وضوح بعد از ابهام و اجمال به واسطه جدا کردن است. (مصطفوی، 1360، ص366) و با کلمه ی "فرقان" اشتراک معنایی دارد و هر دو بر جدایی و تفریق دلالت می کنند.
دوم اینکه در تمامی آیات قرآن کریم، ایتای تورات تنها به حضرت موسی(ع) اختصاص یافته و اشتراک این دو بزرگوار (ع) در ایتای "فرقان" است.
بر این اساس به نظر می رسد واژه ی "فرقان" نیز به کتاب آسمانی اختصاص ندارد و ممکن است منظور از آن معجزات، براهین عقلی و...باشد.(جوادی آملی، 138، ج4، ص427). توجه به داستان حضرت موسی و هارون(ع) در سوره های یونس، مومنون، طه، و قصص این مفهوم را تقویت می کند، زیرا در این سوره ها ، حضرت موسی و هارون(ع) به همراه "آیات" و "سلطان مبین" به سوی فرعونیان فرستاده شدند. بیشتر مفسران معتقدند که مراد از "آیات" و "سلطان مبین" معجزات و حجت های واضحی است که به هردوی این دو بزرگوار(ع) داده شد و صرف کتاب تورات نیست.(رازی، 1420، ج23، ص101، زحیلی، 1418، ج18، ص51).
بنابراین با توجه به معانی لغوی واژه ها و هم چنین روابط جانشینی در آیات مذکور به نظر می رسد که "فرقان" همان " الْکِتابَ الْمُسْتَبینَ " به معنای جدایی و موهبت شناسایی یا تشخیص است.
و در مواردی که این واژه در باره ی انسان به کار رفته است، واژه ی "تشخیص" مناسب ترین معادل به نظر می رسد.
[ نظرات / امتیازها ]